ریاض الصالحین در سخنان پیامبر امین - جلد دوم

۲۱۲- باب فضل قيام الليل
باب فضیلت قیام شب

قال الله تعالی:

﴿وَمِنَ ٱلَّيۡلِ فَتَهَجَّدۡ بِهِۦ نَافِلَةٗ لَّكَ عَسَىٰٓ أَن يَبۡعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامٗا مَّحۡمُودٗا٧٩﴾[الإسراء: ۷۹].

«در قسمتی از شب از خواب برخیز و در آن نماز تهجد بخوان، این یک فریضه‌ی اضافی و هدیه‌ای برای توست، باشد که خداوند تو را در مقام ستوده‌ای برانگیزد».

و قال تعالی:

﴿تَتَجَافَىٰ جُنُوبُهُمۡ عَنِ ٱلۡمَضَاجِعِ﴾[السجدة: ۱۶].

«(یکی از صفات مؤمنان این است که شب) پهلوهایشان از بسترها (ی خواب) دور می‌شود (و به عبادت پروردگار می‌پردازند)».

و قال تعالی:

﴿كَانُواْ قَلِيلٗا مِّنَ ٱلَّيۡلِ مَا يَهۡجَعُونَ١٧﴾[الذاریات: ۱۷].

«آنان اندکی از شب می‌خفتند».

۱۱۶۰- «وَعَن عائِشَةَ ل، قَالَتْ: كَانَ النَّبِيُّ صيَقُومُ مِنَ اللَّيْلِ حَتى تَتَفطَّر قَدَمَاه، فَقُلْتُ لَهُ: لِمَ تَصْنَعُ هذا يا رسُول الله وَقد غُفِرَ لَكَ ما تَقَدَّم مِن ذَنْبِكَ وَمَا تَأَخَّرَ؟ قَالَ: «أَفَلا أَكُونُ عَبْدًا شَكُورًا»» متفقٌ عليه. وعَنِ الـمغيرةِ بنِ شعبةَ نحوهُ، متفقٌ عليه.

۱۱۶۰. «از حضرت عایشه لروایت شده است که گفت: پیامبر صشب را به عبادت می‌ایستاد تا اندازه ای که پاهایش ترک برمی‌داشتند، گفتم: ای رسول خدا! چرا چنین کاری می‌کنی در صورتی که خداوند، گناهان قبلی و بعدی تو را بخشیده است؟ پیامبر صفرمودند: «آیا نباید بنده‌ای شکرگذار باشم؟»» [۳۳۸].

۱۱۶۱- «وَعَنْ عليٍّ س، أَنَّ النَّبِيَّ صطَرقَهُ وَفاطِمَةَ لَيْلاً، فَقَالَ: «أَلا تُصلِّيَانِ؟»» متفقٌ عليه.

«طرقَةُ»: أَتَاهُ ليْلا.

۱۱۶۱. «از حضرت علی سروایت شده است که پیامبر صشبانه نزد او و فاطمه تشریف بردند و فرمودند: «آیا نماز (شب) نمی‌خوانید؟!»» [۳۳۹].

۱۱۶۲- «وعَن سالمِ بنِ عبدِ اللَّهِ بنِ عُمَرَ بنِ الخَطَّابِ ش، عَن أَبِيِه: أَنَّ رسولَ اللَّهِ صقَالَ: «نِعْمَ الرَّجلُ عبدُ اللَّهِ لَو كانَ يُصَلِّي مِنَ اللَّيْلِ» قالَ سالِمٌ: فَكَانَ عَبْدُ اللَّهِ بعْدَ ذلكَ لا يَنَامُ مِنَ اللَّيْلِ إِلاَّ قَلِيلاً» متفقٌ عليه.

۱۱۶۲. «از سالم بن عبدالله بن عمر بن خطاب ساز پدرش روایت کرده است که پیامبرصفرمودند: «عبدالله مرد خوبی است! کاش نماز شب می‌خواند!» سالم می‌گوید: بعد از آن، عبدالله شبانه جز مقدار کمی نمی‌خوابید» [۳۴۰].

۱۱۶۳- «وَعن عبدِ اللَّهِ بنِ عَمْرِو بنِ العاصِ بقالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: «يَا عَبْدَ اللَّهِ لا تكن مِثْلَ فُلانٍ: كانَ يَقُومُ اللَّيْلَ فَتَرَكَ قِيَامَ اللَّيْلِ»» متفقٌ عليه.

۱۱۶۳. «از عبدالله بن عمرو بن عاص بروایت شده است که پیامبر صبه من فرمودند: «ای عبدالله! مانند فلان کس نباش که نماز شب را می‌خواند، اما بعد از مدتی آن را ترک کرد (بر آن مداومت داشته باش)»» [۳۴۱].

۱۱۶۴- «وعن ابن مَسْعُودٍ س، قَالَ: ذُكِرَ عِنْدَ النَّبِيِّ صرَجُلٌ نَامَ لَيْلَةً حَتى أَصبحَ، قالَ: «ذاكَ رَجُلٌ بال الشَّيْطَانُ في أُذنَيْهِ أَو قال: في أُذنِه ‌»» متفقٌ عليه.

۱۱۶۴. «از ابن مسعود سروایت شد است که گفت: نزد پیامبر صاز مردی یاد شد که یک شب را تا صبح خوابید، فرمودند: «او کسی است که شیطان در گوش‌هایش، ادرار کرده است!»» [۳۴۲].

۱۱۶۵- «وعن أَبي هُريرَةَ س، أَنَّ رسُولَ اللَّهِ صقالَ: «يَعْقِدُ الشَّيْطَانُ عَلى قافِيةِ رَأْسِ أَحَدِكُم، إِذا هُوَ نَامَ، ثَلاثَ عُقدٍ، يَضرِب عَلى كلِّ عُقدَةٍ: عَلَيْكَ ليْلٌ طَويلٌ فَارقُدْ، فإِنْ اسْتَيْقظَ، فَذَكَرَ اللَّه تَعَالَى انحلَّت عُقْدَةٌ، فإِنْ توضَّأَ انحَلَّت عُقدَةٌ، فَإِن صلَّى انحَلَّت عُقدُهُ كُلُّهَا، فأَصبَحَ نشِيطاً طَيِّب النَّفسِ، وَإِلاَّ أَصبح خَبِيثَ النَّفْسِ كَسْلانَ»» متفقٌ عليه.

قافِيَةُ الرَّأْسِ: آخِرُهُ.

۱۱۶۵. «از ابوهریره سروایت شده است که پیامبر صفرمودند: «شیطان بر فرق سر هر کدام از شما ـ وقتی که می‌خوابد ـ سه گره می‌زند، بر در هر گره به گوش شخص فرو می‌خواند: شب درازی در پیش داری، (راحت) بخواب! سپس اگر شخص بیدار شد و ذکر خدا را گفت، یک گره باز می‌شود و چون وضو گرفت، گره‌ی دیگر باز می‌شود، و چون نماز خواند، گره‌ی آخر باز می‌شود و او با نشاط و آرامش درون و سر حال صبح می‌کند و اگر بیدار نشد و تا صبح خوابید، کسل و بدگمان و پراکنده خاطر، صبح می‌کند»» [۳۴۳].

۱۱۶۶- «وَعن عبدِ اللَّهِ بنِ سَلاَمٍ س، أَنَّ النَّبِيَّ صقالَ: «أَيُّهَا النَّاسُ أَفْشوا السَّلامَ، وَأَطْعِمُوا الطَّعَامَ، وَصَلُّوا باللَّيْل وَالنَّاسُ نِيامٌ، تَدخُلُوا الجَنَّةَ بِسَلامٍ»» رواهُ الترمذيُّ وقالَ: حديثٌ حسنٌ صحيحٌ.

۱۱۶۶. «از عبدالله بن سلام سروایت شده است که پیامبر صفرمودند: «ای مردم! سلام را اشاعه دهید و به دیگران اطعام کنید و در حالی که مردم در خوابند، (شب‌ها) نماز بخوانید، آن‌گاه به سلامت و بدون حساب و عقاب داخل بهشت می‌شوید»» [۳۴۴].

۱۱۶۷- «وَعنْ أَبي هُريرةَ سقالَ: قالَ رسولُ اللَّهِ ص: «أَفْضَلُ الصيَّامِ بعْدَ رَمَضَانَ شَهْرُ اللَّهِ المُحَرَّمُ، وَأَفْضَلُ الصَّلاةِ بعدَ الفَرِيضَةِ صَلاةُ اللَّيْل»» رواه مُسلِمٌ.

۱۱۶۷. «از ابوهریره سروایت شده است که پیامبر صفرمودند: «برترین و پر اجرترین روزه بعد از روزه‌ی رمضان، روزه‌ی ماه محرم، و برترین و پر اجرترین نماز بعد از نماز فریضه، نماز شب است»» [۳۴۵].

۱۱۶۸- «وَعَنِ ابنِ عُمَرَ ب، أَن النَّبِيَّ صقَالَ: «صَلاةُ اللَّيْلِ مَثْنَى مَثْنَى، فَإِذا خِفْتَ الصُّبْح فَأَوْتِرْ بِواحِدَةِ»» متفقٌ عليه.

۱۱۶۸. «از ابن عمر بروایت شده است که پیامبر صفرمودند: «نماز شب، دو رکعت دو رکعت است و اگر ترس آمدن وقت نماز صبح داشتید، یک رکعت وتر بخوانید (و نمازتان را پایان دهید)»» [۳۴۶].

۱۱۶۹- «وَعَنْهُ قَالَ:كَانَ النَّبِيُّ صيُصلِّي منَ اللَّيْل مَثْنَى مَثْنَى، وَيُوترُ بِرَكعة» متفقٌ عليه.

۱۱۶۹. «از ابن عمر بروایت شده است که گفت: پیامبر صشب‌ها دو رکعت دو رکعت، نماز نافله می‌خواند و آن را با یک رکعت خاتمه می‌داد» [۳۴۷].

۱۱۷۰- «وعنْ أَنَسٍ س، قالَ: كَانَ رسُولُ اللَّهِ صيُفطِرُ منَ الشَّهْرِ حتَّى نَظُنَّ أَنْ لا يصوم مِنهُ، ويصَومُ حتَّى نَظُن أَن لا يُفْطِرَ مِنْهُ شَيْئاً، وَكانَ لا تَشَاءُ أَنْ تَراهُ مِنَ اللَّيْلِ مُصَلِّياً إِلا رَأَيْتَهُ، وَلا نَائماً إِلا رَأَيْتَهُ» رواهُ البخاريُّ.

۱۱۷۰. «از انس سروایت شده است که گفت: پیامبر ص(گاهی) از روزهای ماه، روزه نمی‌گرفت و افطار می‌فرمود، تا آن اندازه که گمان می‌کردیم دیگر در آن ماه روزه نمی‌گیرد و (گاهی) چنان از روزهای ماه روزه می‌گرفت، که تصور می‌کردیم که در آن ماه اصلاً افطار نخواهد کرد و نماز و خوابیدن او در شب مختلف بود؛ (یعنی وقت معینی نداشت) زمانی که انتظار داشتی خوابیده باشد، نماز می‌خواند و زمانی که انتظار داشتی نماز بخواند، می‌خوابید» [۳۴۸].

۱۱۷۱- «وعَنْ عائِشة ل، أَنَّ رَسولَ اللَّهِ صكَان يُصلِّي إِحْدَى عَشرَةَ رَكْعَةً تَعْني في اللَّيْلِ يَسْجُدُ السَّجْدَةَ مِنْ ذلكَ قَدْر مَا يقْرَأُ أَحدُكُمْ خَمْسِين آية قَبْلَ أَن يرْفَعَ رَأْسهُ، ويَرْكَعُ رَكْعَتَيْنِ قَبْل صَلاةِ الفَجْرِ، ثُمَّ يضْطَجِعُ على شِقِّهِ الأَيمْنِ حَتَّى يأْتِيَهُ المُنَادِي للصلاةِ،» رواه البخاري.

۱۱۷۱. «از حضرت عایشه سروایت شده است که گفت: پیامبر صیازده رکعت نماز می‌خواند ـ یعنی در شب ـ و در این نمازها، سجده را به اندازه‌ی مدت زمانی که یکی از شما پنجاه آیه را پیش از آن ‌که سرش را بلند کند، تلاوت نماید، طول می‌داد، و پیش از نماز فجر، دو رکعت می‌گزارد و سپس بر پهلوی راست دراز می‌کشید تا وقتی که مؤذن برای نماز صبح، پیش ایشان می‌آمد» [۳۴۹].

۱۱۷۲- «وَعنْهَا قَالَتْ: ما كان رسُولُ اللَّهِ صيَزِيدُ في رمضانَ وَلا في غَيْرِهِ عَلى إِحْدى عشرةَ رَكْعَةً: يُصلِّي أَرْبعاً فَلا تَسْأَلْ عَنْ حُسْنِهِنَّ وَطولهِنَّ، ثُمَّ يُصَلِّي أَرْبعاً فَلا تَسْأَلْ عَنْ حُسْنِهِنَّ وَطولهِنَّ، ثُمَّ يُصَلِّي ثَلاثاً. فَقُلْتُ: يا رسُولَ اللَّهِ أَتنَامُ قَبْلَ أَنْ تُوترَ،؟ فقال: «يا عائشةُ إِنَّ عيْنَيَّ تَنامانِ وَلا يَنامُ قلبي»» متفقٌ عليه.

۱۱۷۲. «از حضرت عایشه لروایت شده است که گفت: پیامبر صدر رمضان و غیر آن، شبانه بیشتر از یازده رکعت نماز نمی‌خواند، ابتدا چهار رکعت نماز می‌خواند که از زیبایی و خوبی و طول آن مپرس! سپس چهار رکعت دیگر می‌خواند و آن را چنان زیبا و طولانی و با خشوع می‌خواند که مپرس! سپس سه رکعت دیگر می‌خواند؛گفتم: ای رسول خدا! آیا قبل از آن که نماز وتر بخوانی، می‌خوابی؟ فرمودند: «ای عایشه! دو چشم من می‌خوابند، ولی قلبم بیدار است و نمی‌خوابد»» [۳۵۰].

۱۱۷۳- «وعنْهَا أَنَّ النَّبِيَّ صكانَ يَنَامُ أَوَّل اللَّيْل، ويقومُ آخِرهُ فَيُصلي» متفقٌ عليه.

۱۱۷۳. «از حضرت عایشه سروایت شده است که گفت: پیامبر صاول شب می‌خوابید و آخر شب بیدار می‌ماند و نماز می‌خواند» [۳۵۱].

۱۱۷۴- «وعَن ابنِ مَسْعُودٍ س، قَالَ: صلَّيْتُ مَعَ النَّبِيِّ صلَيلَةً، فَلَمْ يَزلْ قائماً حتى هَمَمْتُ بِأَمْر سُوءٍ. قَيل: ما هَممْت؟ قال: هَممْتُ أَنْ أَجْلِس وَأَدعهُ» متفقٌ عليه.

۱۱۷۴. «از ابن مسعود سروایت شده است که گفت: شبی با پیامبر صنماز خواندم و ایشان هم‌چنان در حال قیام بودند چنان که من قصد بدی کردم؛ از او پرسیده شد: چه قصدی کردی؟ جواب داد: خواستم بنشینم و او را ترک کنم (نماز را تنها بخوانم)».

۱۱۷۵- «وعَنْ حُذيفَهَ س، قَالَ: صَلَّيْتُ مَعَ النَّبِيَّ ص، ذاتَ لَيْلَةٍ فَافْتَتَح البقَرَةَ، فقلتُ: يَرْكَعُ عِنْدَ المِئَةِ، ثُمَّ مضى، فقلتُ: يُصَلَّي بها في ركْعَةٍ، فمَضَى، فَقُلْتُ: يَرْكَعُ بها، ثُمَّ افْتَتَح النِّسَاءَ فَقَرأَهَا، ثُمَّ افْتَتَحَ آل عِمْرَانَ، فَقَرَأَها، يَقْرَأُ مُتَرَسِّلاً إِذا مَرَّ بِآيَةِ فِيها تَسْبيحٌ سَبَّحَ، وَإِذا مَرَّ بِسُؤَالٍ سَأَلَ، وإذا مَرَّ بتَعوَّذ تَعَوَّذَ، ثُمَّ رَكَعَ، فجعَل يَقُولُ: سُبْحَانَ ربِّي العظيمِ، فَكَانَ رُكُوعُهُ نَحْواً مِنْ قِيَامِهِ، ثُمَّ قال: سمِع اللَّه لمَنْ حَمِدَه، رَبَّنَا لك الحْمدُ، ثُمَّ قامَ طَويلاً قَرِيباً مِمَّا ركع، ثُمَّ سَجد فَقَالَ: سُبْحانَ رَبِّيَ الأَعْلى فَكَانَ سَجُودُهُ قَرِيباً مِنْ قِيَامِهِ» رواه مسلم.

۱۱۷۵. «از ابوعبدالله حذیفه بن یمان انصاری بروایت شده است که گفت: شبی با پیامبر صنماز خواندم که ایشان در نماز، سوره‌ی بقره را شروع کرد؛ با خود گفتم: در آیه‌ی صدم، به رکوع می‌رود اما از آن گذشت؛ گفتم: تمام بقره را می‌خواند، باز گذشت و نزدیک آخر سوره شد؛ گفتم: با پایان بقره به رکوع می‌رود، اما بعد از آن، سوره‌ی نساء را شروع کرد و آن را نیز خواند، سپس آل عمران را نیز آغاز نمود؛ به ترتیل و آرام می‌خواند و هرگاه به آیاتی که در آن تسبیح است، می‌رسید، تسبیح می‌گفت و وقتی به آیات درخواست دعا می‌رسید، درخواست دعا می‌نمود و اگر به آیات طلب پناه از خدا و قهر و غضب می‌رسید، به خدا پناه می‌جست و بالاخره به رکوع رفت و شروع کرد به گفتن: «سبحان ربي العظیم» و مانند قیامش طولانی بود و به اعتدال برگشت و «سمع الله لـمن حمده، ربنا لك الحمد» خواند و به اندازه‌ی رکوعش هم ایستاد، سپس به سجده رفت و «سبحان ربي الاعلی» می‌گفت و سجده‌اش نیز مانند قیامش بود» [۳۵۲].

۱۱۷۶- «وَعَنْ جابرٍ سقَالَ: سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ ص: أَيُّ الصَّلاةِ أَفْضَلُ؟ قال: «طُولُ القُنُوتِ»» رواه مسلم.

الـمرادُ بِالقنُوتِ: القِيَامُ.

۱۱۷۶.«از جابر سروایت شده است که گفت: از پیامبر صسؤال شد که: کدام نماز از لحاظ اجر و پاداش، برتر است؟ فرمودند: «طول قنوت (منظور از قنوت، قیام در نماز است)»» [۳۵۳].

۱۱۷۷- «وَعَنْ عبدِ اللَّهِ بنِ عَمْرو بنِ العَاصِ، بأَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صقال: «أَحَبُّ الصَّلاةِ إلى اللَّهِ صَلاةُ دَاوُدَ، وَأَحبُّ الصيامِ إلى اللَّهِ صِيامُ دَاوُدَ، كانَ يَنَامُ نِصْفَ اللَّيْل وَيَقُومُ ثُلُثَهُ ويَنَامُ سُدُسَهُ وَيصومُ يَوماً وَيُفطِرُ يَوماً»» متفقٌ عليه.

۱۱۷۷. «از عبدالله بن عمرو بن عاص بروایت شده است که پیامبر صفرمودند: «محبوب‌ترین و مقبول‌ترین نماز نزد خداوند، نماز داود است و محبوب‌ترین روزه نزد خداوند، روزه‌ی اوست که همیشه نصف شب را می‌خوابید و یک سوم آن را با عبادت سپری می‌کرد و یک ششم آن را می‌خوابید و یک روز در میان روزه می‌گرفت»» [۳۵۴].

۱۱۷۸- «وَعَنْ جَابِرٍ سقَالَ: سمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صيقُولُ: «إِنَّ في اللَّيْلِ لَسَاعةً، لا يُوافقُهَا رَجـُلٌ مُسلِمٌ يسأَلُ اللَّه تعالى خيراً من أمرِ الدُّنيا وَالآخِرِةَ إِلاَّ أَعْطاهُ إِيَّاهُ، وَذلكَ كلَّ لَيْلَةٍ»» رواه مسلم.

۱۱۷۸. «از جابر سروایت شده است که گفت: از پیامبر صشنیدم که می‌فرمود: «در شب ساعتی هست که اگر شخص مؤمن با آن مواجه شود و در آن خیر و برکتی در دنیا و آخرت را از خدا بخواهد، یقیناً خداوند خواسته‌ی او را برآورده می‌کند و این ساعت در هر شبی موجود است»» [۳۵۵].

۱۱۷۹- «وَعَنْ أَبي هُريرَةَ س، أَنَّ النَّبِيَّ صقَالَ: إِذا قَامَ أَحَدُكُمِ مِنَ اللَّيْلِ فَليَفتَتحِ الصَّلاةَ بِركعَتَيْن خَفيفتيْنِ» رواهُ مسلِم.

۱۱۷۹. «از ابوهریره سروایت شده است که پیامبر صفرمودند: «هرگاه در شب، یکی از شما (برای نماز) برخاست، نماز را با دو رکعت کوتاه آغاز کند»» [۳۵۶].

۱۱۸۰- «وَعَنْ عَائِشَةَ ل، قالت: كانَ رَسُولُ اللَّهِ صإِذا قام مِن اللَّيْلِ افتَتَحَ صَلاتَهُ بِرَكْعَتَيْن خَفيفَتَيْنِ» رواه مسلم.

۱۱۸۰. «از حضرت عایشه لروایت شده است که گفت: پیامبر صهرگاه در شب (برای نماز) قیام می‌کرد، نمازش را با دو رکعت کوتاه آغاز می‌نمود» [۳۵۷].

۱۱۸۱- «وعَنْها ل، قالَتْ: كان رسولُ اللَّهِ صإِذا فاتتْهُ الصَّلاةُ من اللَّيل مِنْ وجعٍ أَوْ غيرِهِ، صَلَّى مِنَ النَّهارِ ثِنَتي عشَرة ركْعَة» رواه مسلِم.

۱۱۸۱. «از حضرت عایشه لروایت شده است که گفت: پیامبر صهرگاه بر اثر درد یا غیر آن، نماز شبش فوت می‌شد، دو روز دوازده رکعت نماز می‌خواند» [۳۵۸].

۱۱۸۲- «وعنْ عُمَرَ بنِ الخَطَّابِ س، قَال: قَالَ رسُولُ اللَّهِ ص: «مَنْ نَام عن حِزْبِهِ، أو عَنْ شْيءٍ مِنهُ، فَقَرأهُ فِيما بينَ صَلاِةَ الفَجْرِ وصَلاةِ الظُّهْرِ، كُتِب لهُ كأَنَّما قَرَأَهُ منَ اللَّيْلِ»» رواه مسلم.

۱۱۸۲. «از حضرت عمر بن خطاب سروایت شده است که پیامبر صفرمودند: «کسی که خواب بر او غلبه کند و نتواند حزب خود (مقدار معین از قرآن که برای تلاوت شبانه در نظر گرفته) را بخواند یا تمام کند، و مابین نماز صبح و ظهر آن را جبران کند، ثواب آن را مانند این که در شب انجام داده باشد، در می‌یابد»» [۳۵۹].

۱۱۸۳- «وعَنْ أَبي هُريرة س، قال: قالَ رسُولُ اللَّهِ ص: «رحِمَ اللَّه رَجُلا قَامَ مِنَ اللَّيْلِ، فصلىَّ وأيْقَظَ امرأَتهُ، فإنْ أَبَتْ نَضحَ في وجْهِهَا الـماءَ، رَحِمَ اللَّهُ امَرَأَةً قَامت مِن اللَّيْلِ فَصلَّتْ، وأَيْقَظَتْ زَوْجَهَا فإِن أَبي نَضَحَتْ في وجْهِهِ الـماءَ»» رواهُ أبو داود. بإِسنادِ صحيحٍ.

۱۱۸۳. «از ابوهریره سروایت شده است که پیامبر صفرمودند: «خداوند رحمت کند مردی را که پاسی از شب گذشته، برمی‌خیزد و نماز شب می‌خواند و زنش را بیدار می‌کند و اگر بیدار نشد، (به آرامی) به رویش آب می‌پاشد و خداوند رحمت کند زنی را که در شب برمی‌خیزد و نماز شب می‌خواند و شوهرش را بیدار می‌کند و اگر بیدار نشد، بر روی او آب می‌پاشد»» [۳۶۰].

۱۱۸۴- «وَعنْهُ وَعنْ أَبي سَعيدٍ ب، قَالا: قالَ رسولُ اللَّهِ ص: «إذا أَيقَظَ الرَّجُلُ أَهْلَهُ مِنَ اللَّيْل فَصَلَّيا أَوْ صَلَّى ركْعَتَينِ جَمِيعاً، كُتِبَ في الذَّاكرِينَ وَالذَّكِراتِ»» رواه أبو داود بإِسناد صحيحٍ.

۱۱۸۴. «از ابوهریره و ابوسعید بروایت شده است که پیامبر صفرمودند: «هرگاه مرد، زنش را در شب بیدار کرد و هر دو با هم، دو رکعت نماز خواندند ـ یا مرد خواند ـ هر دو در زمره‌ی ذاکرین و ذاکرات (ذکرکنندگان خداوند) نوشته و محسوب می‌گردند»» [۳۶۱].

۱۱۸۵- «وعن عائِشة ل، أَنَّ النَّبِيَّ صقَالَ: «إِذا نَعَس أَحَدُكُمْ في الصَّلاةِ، فَلْيَرْقُدْ حتى يَذهَب عَنْهُ النَّومُ، فَإِنَّ أَحدكُمْ إذا صَلى وهو ناعِسٌ، لَعَلَّهُ يَذهَبُ يَستَغفِرُ فَيَسُبَّ نَفسهُ»» متفقٌ عليهِ.

۱۱۸۵. «از حضرت عایشه لروایت شده است که پیامبر صفرمودند: «هرگاه در نماز، خواب بر یکی از شما غلبه کرد، باید بخوابد تا خواب از سر او برود، زیرا هر کس در حال خواب و چرت زدن نماز بخواند، نمی‌داند چه می‌گوید و شاید به جای استغفار، خود را دشنام دهد و دعای بد کند»» [۳۶۲].

۱۱۸۶- «وَعَنْ أَبي هُرَيرَةَ سقَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: «إِذا قَامَ أَحدُكُمْ مِنَ اللَّيْلِ فَاستعجمَ القُرآنُ على لِسَانِهِ، فَلَم يَدْرِ ما يقُولُ، فَلْيضْطَجِعْ»» رواه مُسلِمٌ.

۱۱۸۶. «از ابوهریره سروایت شده است که پیامبر صفرمودند: «هرگاه یکی از شما در شب (برای نماز) قیام کرد (و از شدت خواب) خواندن قرآن بر زبانش مشکل و مبهم شد و ندانست که چه می‌گوید، بخوابد»» [۳۶۳].

[۳۳۸] متفق علیه است؛ [ خ (۴۸۴۷)، م (۲۸۲۰)]. در بخاری و مسلم از مغیره بن شعبه هم روایت شده است. [این حدیث قبلاً هم به شماره‌ی ۹۸، آمده است]. [۳۳۹] متفق علیه است؛ [خ (۱۱۲۷)، م (۷۷۵)]. [۳۴۰] متفق علیه است؛ [خ (۳۷۳۹)، م (۲۴۷۹)]. [۳۴۱] متفق علیه است؛ [خ (۱۱۵۲)، م (۱۱۵۹)]. [این حدیث قبلاً هم به شماره‌های ۱۵۴ و ۶۸۲، آمده است]. [۳۴۲] متفق علیه است؛ [خ (۱۱۴۴)، م (۷۷۴)]. [۳۴۳] متفق علیه است؛ [خ (۱۱۴۲)، م (۷۷۶)]. [۳۴۴] ترمذی [(۲۴۸۷)] روایت کرده و گفته است: حدیث حسن صحیح است. [روایت دیگر آن به شماره‌ی ۸۴۹، گذشت]. [۳۴۵] مسلم روایت کرده است؛ [(۱۱۶۳)]. [۳۴۶] متفق علیه است؛ [خ (۹۹۰)، م (۷۴۹)]. [۳۴۷] متفق علیه است؛ ]خ (۹۹۵)، م (۷۴۹)]. [روایت کامل این حدیث به شماره‌ی ۱۱۰۶، گذشت]. [۳۴۸] بخاری روایت کرده است؛ [(۱۴۴۱)]. [۳۴۹] بخاری روایت کرده است؛ [(۹۹۴)]. [۳۵۰] متفق علیه است؛ [ خ (۱۱۴۷)، م (۷۳۸)]. [۳۵۱] متفق علیه است؛ [خ (۱۱۴۶)، م (۷۳۹)]. [۳۵۲] مسلم روایت کرده است؛ [(۷۷۲)]. [این حدیث قبلاً هم به شماره‌ی ۱۰۲، آمده است]. [۳۵۳] مسلم روایت کرده است؛ [(۷۵۶)]. [۳۵۴] متفق علیه است؛ [خ (۱۳۳۱)، م (۱۱۵۹)]. [روایت کامل این حدیث به شماره‌ی ۱۵۰، گذشت]. [۳۵۵] مسلم روایت کرده است؛ [(۷۵۷)]. [۳۵۶] مسلم روایت کرده است؛ [(۷۶۸)]. [۳۵۷] مسلم روایت کرده است؛ [(۷۶۷)]. [۳۵۸] مسلم روایت کرده است؛ [(۷۴۶)]. [این حدیث قبلاً هم به شماره‌ی ۱۵۵، آمده است]. [۳۵۹] مسلم روایت کرده است؛ [(۷۴۷)]. [این حدیث قبلاً هم به شماره‌ی ۱۵۳، آمده است]. [۳۶۰] ابوداود [(۱۳۰۸)] به اسناد صحیح روایت کرده است. [۳۶۱] ابوداود [(۱۳۰۹)] به اسناد صحیح روایت کرده است. [۳۶۲] متفق علیه است؛ [خ (۲۱۲)، م (۷۸۶)]. [این حدیث قبلاً هم به شمار‌ه‌ی ۱۴۷، آمده است]. [۳۶۳] مسلم روایت کرده است؛ [(۷۸۷)].