۲۵۷- باب تحريم النميمة وهي نقل الكلام بين الناس على جهة الإِفساد
باب تحریم سخن‌چینی و آن نقل سخن بین مردم به قصد برهم زدن آنان است
قال الله تعالی:
﴿هَمَّازٖ مَّشَّآءِۢ بِنَمِيمٖ١١﴾[القلم: ۱۱].
«(از) بسیار عیب‌جویی که دایماً سخن‌چینی می‌کند (پیروی نکن)».
و قال تعالی:
﴿مَّا يَلۡفِظُ مِن قَوۡلٍ إِلَّا لَدَيۡهِ رَقِيبٌ عَتِيدٞ١٨﴾[ق: ۱۸].
«انسان هیچ سخنی را بر زبان نمی‌راند، مگر این‌که فرشته‌ای مراقب و آماده‌ی دریافت و نوشتن آن سخن است».
۱۵۳۶- «وعَنْ حذَيْفَةَ سقالَ: قال رسُولُ اللَّه ص: «لا يَدْخُلُ الجنةَ نمَّامٌ»» متفقٌ عليه.
۱۵۳۶. «از حذیفه سروایت شده است که پیامبر صفرمودند: «هیچ سخن‌چینی داخل بهشت نمی‌شود»» [۷۲۵].
۱۵۳۷- «وعَنْ ابن عَباسٍ بأنَّ رَسُول اللَّهِ ص: مرَّ بِقَبريْنِ فقال: «إنَّهُمَا يُعَذَّبان، وَمَا يُعَذَّبَانِ في كَبيرٍ، بَلى إنَّهُ كَبيرٌ: أمَّا أحَدُهمَا، فَكَانَ يمشِي بالنَّمِيمَةِ، وأمَّا الآخرُ فَكَانَ لا يسْتَتِرُ مِنْ بولِه»».
متفقٌ عليه، وهذا لفظ إحدى روايات البخاري.
قالَ العُلَمـاءُ: معْنَى: «وما يُعَذَّبَانِ في كَبيرٍ» أيْ كبير في زَعْمِهمـا وقيلَ: كَبِيرٌ تَرْكُهُ عَلَيهمـا.
۱۵۳۷. «از ابن عباس بروایت شده است که گفت: پیامبر صاز کنار دو قبر گذشت و فرمودند: «این دو عذاب می‌شوند و به علت گناهی بزرگ هم عذاب داده نمی‌شوند، آری چرا که، بزرگ است؛ یکی از آنها سخن‌چینی می‌کرد و دیگری از ادرار استبرا نمی‌نمود و در آن حجاب و لطافت را رعایت نمی‌کرد»» [۷۲۶].
علما گفته‌اند: معنی «وما يُعَذَّبَانِ في كَبيرٍ» این است که: در گمان خودشان، (گناه) بزرگ نبوده است و بعضی گفته‌اند: منظور آن است که ترک آن عمل برایشان سخت و بزرگ نبوده است.
۱۵۳۸- «وعن ابن مسْعُودٍ سأنَّ النبي صقال: «ألا أُنَبِّئكُم ما العَضْهُ؟ هي النَّمِيمةُ، القَالَةُ بيْنَ النَّاسِ»» رواه مسلم.
«العَضْهُ»: بفَتْح العين الـمُهْمَلَةِ، وإسْكان الضَّادِ الـمُعْجَمَةِ، وبالـهاءِ على وزنِ الوجهِ، ورُوي: «العِضَةُ» بِكسْرِ العَيْنِ و فَتْحِ الضَّادِ الـمُعْجَمَةِ عَلى وَزْنِ العِدَةِ، وهِي: الكذِبُ والبُهتانُ، وعَلى الرِّواية الأولى: العَضْهُ مصدرٌ، يقال: عَضَهَهُ عَضْهاً، أي: رماهُ بالعَضْهِ.
۱۵۳۸. «از ابن مسعود سروایت شده است که پیامبر صفرمودند: «آیا شما را از عضه (بهتان و دروغ) خبر دهم؟ آن انداختن کینه و کثرت سخن‌چینی در بین مردم است»» [۷۲۷].
[۷۲۵] متفق علیه است؛ [خ (۶۰۵۵)، م (۱۰۵)]. [۷۲۶] متفق علیه است؛ [خ (۲۱۶)، م (۲۹۲)]. آن‌چه در متن آمده، لفظ یکی از روایت‌های بخاری است. [۷۲۷] مسلم روایت کرده است؛ [(۲۶۰۶)].