المذل أ

«الـمذل» اسمی از اسماء حسنی است که هم در قرآن و هم در حدیث نبوی ذکرگردیده است. خداوند می‌فرماید:

﴿قُلِ ٱللَّهُمَّ مَٰلِكَ ٱلۡمُلۡكِ تُؤۡتِي ٱلۡمُلۡكَ مَن تَشَآءُ وَتَنزِعُ ٱلۡمُلۡكَ مِمَّن تَشَآءُ وَتُعِزُّ مَن تَشَآءُ وَتُذِلُّ مَن تَشَآءُۖ بِيَدِكَ ٱلۡخَيۡرُۖ إِنَّكَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ ٢٦﴾[آل عمران: ۲۶].

«بگو: پروردگارا! ای همه چیز از آن تو! تو هر که را بخواهی حکومت و دارایی می‌بخشی و از هر که بخواهی حکومت و دارایی را باز پس می‌گیری، و هر که را بخواهی عزت و قدرت می‌دهی و هر کس را بخواهی خوار می‌داری، خوبی در دست تو است و بی‌گمان تو بر هر چیزی توانایی».

از این آیه این گونه استنباط می‌گردد که فقط خداوند، عزت دهنده است و فقط خداوند، خوارکننده است. هر کس را که خداوند عزت دهد فقط او عزت و قوت و توانایی غلبه بر هوی و شهوت را دارد.

خداوند هر کس را که از آیاتش روی‌گردان شود، دچار ذلت و ضعف و خواری می‌گرداند همچنان که خداوند وصف گروهی را این گونه می‌نماید:

﴿خَٰشِعَةً أَبۡصَٰرُهُمۡ تَرۡهَقُهُمۡ ذِلَّةٞ﴾[القلم: ۴۳].

«این در حالی است که چشمانشان (از خوف و وحشت و شرمندگی) به زیر افتاده است و خواری و پستی وجود ایشان را فرا گرفته است».

هم‌چنین می‌فرماید:

﴿وَٱلَّذِينَ كَسَبُواْ ٱلسَّيِّ‍َٔاتِ جَزَآءُ سَيِّئَةِۢ بِمِثۡلِهَا وَتَرۡهَقُهُمۡ ذِلَّةٞۖ مَّا لَهُم مِّنَ ٱللَّهِ مِنۡ عَاصِمٖۖ كَأَنَّمَآ أُغۡشِيَتۡ وُجُوهُهُمۡ قِطَعٗا مِّنَ ٱلَّيۡلِ مُظۡلِمًا﴾[یونس: ۲۷].

«کسانی که کارهای زشت می‌کنند، کیفر هر کار زشتی به اندازه‌ی آن خواهد بود (نه بیشتر) و خواری و حقارت آنان را فرا می‌گیرد، هیچ‌کس و هیچ چیزی نمی‌تواند آنان را از (دست عذاب) خدا رهایی بخشد. انگار با پاره‌های تاریکی از شب چهره‌هایشان پوشانده شده است».

﴿وَلَوۡ أَنَّآ أَهۡلَكۡنَٰهُم بِعَذَابٖ مِّن قَبۡلِهِۦ لَقَالُواْ رَبَّنَا لَوۡلَآ أَرۡسَلۡتَ إِلَيۡنَا رَسُولٗا فَنَتَّبِعَ ءَايَٰتِكَ مِن قَبۡلِ أَن نَّذِلَّ وَنَخۡزَىٰ ١٣٤﴾[طه: ۱۳۴].

«اگر ما پیش از نزول قرآن و آمدن پیغمبر اسلام، ایشان را با عذابی نابود می‌کردیم، (روز قیامت) می‌گفتند: پروردگارا! چرا (در دنیا) پیغمبری برایمان نفرستادی، تا از آیات تو پیروی کنیم، پیش از آن که (در آخرت) خوار و رسوا شویم (و به دوزخ گرفتار آئیم)؟...».

خداوند پیامبرانش را که حامل مژده و بیم از جانب خداوند بودند ارسال نمود اما مردمان در عوض:

﴿جَعَلُوٓاْ أَصَٰبِعَهُمۡ فِيٓ ءَاذَانِهِمۡ وَٱسۡتَغۡشَوۡاْ ثِيَابَهُمۡ وَأَصَرُّواْ وَٱسۡتَكۡبَرُواْ ٱسۡتِكۡبَارٗا ٧﴾[نوح: ۷].

«انگشت‌های خود را به گوش‌هایشان فرو کرده‌اند (تا ندای حق را نشنوند) و جامه‌هایشان را بر سر کشیده‌اند و (بر کفر) پافشاری کرده‌اند و سخت سرکشی نموده وبزرگی فروخته‌اند».

حال که آنان این گونه‌اند عذاب بر ایشان وارد می‌گردد:

﴿فَأَذَاقَهُمُ ٱللَّهُ ٱلۡخِزۡيَ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَاۖ وَلَعَذَابُ ٱلۡأٓخِرَةِ أَكۡبَرُۚ لَوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ ٢٦﴾[الزمر: ۲۶].

«خداوند خواری و رسوایی را در زندگی دنیا بدیشان چشانده است، قطعاً عذاب آخرت بزرگ‌تر است اگر بدانند».

این معنای ذل است، یعنی خواری در دنیا و عذاب در آخرت. المذل ﻷکسی است که با یورش بر کافران آنان را خوار و پست می‌گرداند و با غلبه‌ی بیماری‌ها و امراض مختلف جباران را در هم می‌شکند. خداوند همه‌ی ظالمان و جباران را به نوعی خوار و پست و ذلیل می‌نماید. هر انسانی که چشمش به دست مردم باشد، او همیشه محتاج دیگران است و حرص و ولع وجودش را فرا گرفته، هیچ چیز کفایتش نمی‌کند و شیطان او را کم کم به مغرور گشتن به خویش وا می‌دارد و در ظلمت جهل باقی می‌ماند تا این که خداوند رحمتش را از او سلب کرده و او را خوار و ذلیل می‌کند. خداوند هر آنچه خواهد براساس اراده‌اش صورت می‌دهد، گروهی را عزت و دسته‌ای را خوار می‌گرداند و این دسته که خوار و ذلیل‌اند این گونه مورد خطاب خداوند قرار می‌گیرند:

﴿وَلَٰكِنَّكُمۡ فَتَنتُمۡ أَنفُسَكُمۡ وَتَرَبَّصۡتُمۡ وَٱرۡتَبۡتُمۡ وَغَرَّتۡكُمُ ٱلۡأَمَانِيُّ حَتَّىٰ جَآءَ أَمۡرُ ٱللَّهِ وَغَرَّكُم بِٱللَّهِ ٱلۡغَرُورُ ١٤﴾[الحدید: ۱۴].

«و لیکن (بانفاق) خویشتن را گرفتار بلا کردید، و چشم به راه (مرگ پیغمبر، و نابودی مسلمانان، و بر چیده شده اسلام) ماندید و (درباره‌ی حقانیت دعوت پیغمبر و قرآن و وجود معاد و رستاخیز) شک و تردید ورزیدید، و آرزوها و پندارها شما را گول زد و اهریمن فریبکار، شما را فریب داد، تا این که فرمان خدا در رسید».

بدترین مصیبت این است که بنده به دست شهوات ذلیل گردد. شهوت‌پرستی در وجود شخص او را ذلیل گرداند و عقلش را تصرف کند و دینش را ضایع نماید و بدتر از آن عبارت است از این که کفار بر مسلمانان مسلط گشته و ایشان را خوار و ذلیل نماید و این به خاطر نافرمانی مسلمانان از خداوند است و این که از فهم شریعت روی برگردانده‌اند.

المذل ﻷکسی است که دشمنانش را به واسطه‌ی محروم کردن از معرفت خداوند ذلیل می‌گرداند و در همان حال که مرتکب مخالفت با خداوندند، آنان را به سرای دیگر انتقال داده در آنجا آنان را طرد و لعنت می‌کند و بدین‌گونه آنان را مورد اهانت قرار می‌دهد. هر گاه خداوند بنده‌ای را ذلیل کند او را به شهواتش وا می‌گذارد و میان نزدیکی خودش و آن شخص فاصله می‌اندازد.