بهره‌ی بنده از اسم خداوند کریم
فرزندم بدان که کرم و بخشش بنده مقید و محدود است، اما همان نیز دارای شرف و منزلت است؛ زیرا لباس آقایش را پوشیده و نور خداوند کریم بر او تابیده است کرم و بخشش تمامی عیوب را می‌پوشاند و بخل و خسیسی تمامی فضیلت‌ها را می‌پوشاند زیرا کرم، شخص را به سوی انجام دادن کارهای نیک سوق می‌دهد و بخل، صاحبش را به سوی سیئات می‌کشاند. پیامبر ص می‌فرماید: «کسی که سخاوتمند است به خداوند و مردم و بهشت نزدیک است و از آتش جهنم دور است و کسی که خسیس و بخیل است از خداوند و مردم و بهشت دور است و به آتش جهنم نزدیک است». کرم دو گونه است: مادی و اخلاقی. کرم مادی عبارت است از غذا دادن به نیازمندان و تهیه‌ی پوشاک برای یتیمان و به جای آوردن صله‌ی رحم و سرزدن به اقوام و آشنایان. و کرم اخلاقی عبارت است از بخشش جنایتکار، هر چند که بی‌ادبی را تکرار نماید و پوشیدن عیوب برادران و خواهران در هر حالتی. این نوع کرم برتر و بهتر از کرم مادی است زیرا کرم مادی سبب حیات جسمی می‌شود و کرم اخلاقی سبب حیات قلب‌ها می‌شود. پیامبر اسلام صمی‌فرماید: «شما نمی‌توانید با کوشش و یاری به همه‌ی مردم کمک نمایید پس با اخلاق زیبایتان به آنان یاری برسانید».
کرم و بخشش از سجایای اخلاقی پیامبراسلام صبوده که صاحب فطرتی پاک و تربیتی الهی و توجیه شده به وسیله‌ی قرآن است. کرم پیامبر به حدی بود که دیگران را برخود و خانواده‌اش ترجیح داده و ایثار می‌نمود. و این بالاترین درجه‌ای است که خداوند به خاطر آن پیامبر را در قرآن مدح نموده است:
﴿وَيُؤۡثِرُونَ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِمۡ وَلَوۡ كَانَ بِهِمۡ خَصَاصَةٞ﴾[الحشر: ۹].
«و ایشان را بر خود ترجیح می‌دهند، هر چند که خود سخت نیازمند باشند».
ام‌المؤمنین حضرت عایشه لمی فرماید: پیامبر تا زمانی که فوت نمودند هیچ‌گاه سه شب پشت سر هم سیر نبودند البته اگر می‌خواستیم، می‌توانستیم سیر شویم، اما دیگران را بر خود ترجیح می‌دادیم. کرم پیامبر به حدی بود که هر گاه شخصی در جهت دریافت چیزی به نزدش می‌آمد، شرم داشت از این که او را دست خالی برگرداند و اگر چیزی نبود، پیامبر صمی‌فرمود: الان چیزی ندارم؛ اما اندکی صبر کن اگر چیزی به دست آوردم به تو می‌دهم.
حضرت عمربن خطاب سمی‌گفت: ای رسول‌الله، قبل از این که چیزی به دستت برسد آن را می‌بخشی در حالی که خداوند تو را بر انجام کاری که در توانت نیست، معذور داشته است، پیامبر صاز این سخن اندوهگین شد. شخصی از انصار گفت: ای پیامبر صبخشش کن و بدان که صاحب عرش به تو کم نمی‌دهد، پیامبر لبخندی زد و شادی در صورتش نمایان گشت و فرمود: بدین کار امر شده‌ام.
پیامبر صمسلمانان را به کرم و بخشش نمودن تشویق و تحریک می‌نمود از جمله:
۱- ابوهریره گوید: پیغمبر صفرمود: «هر روز صبح دو فرشته نازل می‌شوند یکی از آنان می‌گوید: خداوندا! به کسانی که در راه تو صدقه و احسان انجام می‌دهند عوض و پاداش بده و جای آن را برایشان پر کن، و دیگری می‌گوید: بر کسانی که از صدقه و احسان خودداری می‌کنند، بلا و آفتی که مالشان را از بین می‌برد نازل بفرما» [۲۸].
۲- پیامبر صمی‌فرماید: «به درستی خداوند از بخیل و دورانی که در زندگی‌اش طی می‌کند متنفر است و از مرگ کسی که سخاوتمند است ناراحت است».
۳- پیامبر صبه اسماء دختر ابوبکر می‌فرماید: ای اسماء! صدقه و بخشش کن و آن را مشمار (چون شمردن صدقه موجب بخالت و منع آن می‌گردد) آنگاه خداوند هم نعمت‌هایش را از تو منع می‌کند، مال را ذخیره مکن (و آن را در راه خدا ببخش) و إلا خداوند هم نعمت‌هایش را از تو مخفی می‌نماید [۲۹].
۴- ابی سعید خدری سمی‌گوید: هنگامی که در سفری همراه رسول‌الله بودیم مردی سوار بر شتری پیش پیامبر آمد در حالی که شتر را به سوی راست و چپ می‌گرداند. پیامبر صفرمود: «هر کس که چیز زیادی و اضافه‌ای دارد به کسی دهد که بدان محتاج است و هر کسی که توشه‌ی فراوانی دارد به کسی دهد که توشه و زاد ندارد». آن گونه که پنداشتیم هیچ کدام از ما حق ندارد چیز اضافه‌ای برای خود داشته باشد.
۵- پیامبرصمی‌فرماید: «هرگاه خورشت درست کردید بسیار درست کنید تا به همسایه‌ها نیز از آن غذا بدهید».
۶- پیامبر صمی‌فرماید: «کسی که سیر باشد در حالی که همسایه‌اش گرسنه است مؤمن نمی‌باشد».
عبدالکریم: او کسی است که خداوند صورتش را همچون کریمان گردانیده است و او را به زیور کرم آراسته است و حقیقت عبودیت و بندگی را آن چنان که شایسته است به جای آورده، زیرا کرم نیازمند این است که قدر و منزلت خداوندی را بشناسی و در ملک و مملکتش تعدی و تجاوز نکنی و بدانی که ملک از آن بنده نیست و هر آنچه به دست آورد آن را بربندگان خداوند جود و بخشش نماید. و این جز با کرم خداوند میسر نیست. و هر گاه که گناهی را از بنده‌ای دید با کرم خودش آن را بپوشد و هر کس در حق او بدی و جنایتی روا داشت او را ببخشاید و با خصلتی کریمانه و عملی زیبا با او برخورد نماید. خلاصه این که بداند که گناه تمامی بندگان خدا در مقابل کرم خداوند وزن و ارزشی ندارد و تمامی نعمت‌های خداوند در برابر کرم خداوندی قدری و منزلتی ندارند.
عبدالکریم کسی است که براساس آنچه خداوند از کرم خود بدو ارزانی داشته در برخورد با مردم کرم به خرج می‌دهد.
دعا: الهی! تو آن کریمی که بدون علت، بخشش و عطا می‌کنی و گناهان را می‌بخشی و لغزش‌ها را می‌پوشی. با کرمت روح‌ها را جذب می‌کنی و با وجود و بخششت به کالبدها نعمت‌ها ارزانی می‌داری.
آسمان با باران، سخاوتمند و گشاده‌دست می‌گردد و زمین با میوه‌ها و ثمراتش آباد می‌شود و قلب‌ها با نور ایمان آباد می‌گردند. و چشم‌های بصیرت‌بین به نعمت‌های بخشیده شده از سوی رحمان، انس می‌یابند. الهی! بر قلبم نور اسم کریمت را بتابان تا این سر به سوی اعضایم جاری گردد و به صفت کرم آراسته گردم و تو مرا دوست بداری و به عزتی پایدار دست یابم و مرا به فنا شدن در مشاهده‌ی کریم نایل گردان تا تو را با نعمت‌های فراوانی که در وجود خود و تمامی جهان می‌بینم تجلی یافته بینم. به درستی که تو بر هر چیزی توانایی.
وصلی الله علی سیدنا محمد وعلی آله وصحبه وسلم
[۲۸] اللؤلؤ والمرجان، ج ۱، ص ۴۲۳. [۲۹] اللؤلؤ والمرجان، ج ۱، ص ۴۲۳.