اسماء الحسنی

فهرست کتاب

المغنی أ

المغنی أ

«الـمغنی» نامی از نام‌های نیکوی خداوند است که در حدیث نبی صکه مشتمل بر اسماء الحسنی است بیان گردیده است و معنایش این است که خداوند سخی و جواد و صاحب فضل و احسان و کرم و انعام است. بنده را به گونه‌ای بی‌نیاز می‌سازد که شکوه و شکایتی نداشته باشد و نفس را به گونه‌ای بی‌نیاز می‌سازد که راضی گردد. خداوند عزوجل بندگان را بی‌نیازی عطا کرده و وصول به مراد را برایشان آسان می‌گرداند. هر بی‌نیازی که در جهان وجود دارد، مدد از جانب حق دارد. خداوند متعال دوستانش را به واسطه‌ی گنجینه‌ی انوارش بی‌نیاز می‌سازد و با قدرت و توانش ارزاق را به آسانی در اختیار جهانیان قرار داده و آنان را بی‌نیاز می‌سازد.

خداوند هر حقیقتی را به مدد قدرتش و براساس قدر و استعداد آن حقیقت بی‌نیاز می‌سازد، زیرا که خداوند آگاه از پوشیده و آشکار آن است. المغنی کسی است که به بندگانش آن قدر عطا می‌کند که بی‌نیاز شوند. گاهی المغنی به معنای عطا کننده به قدر کفایت است و غنا عین کفایت است و در حقیقت خداوند بندگان را از دست درازی به سوی دیگر بندگان همنوع بی‌نیاز ساخته است، زیرا که رفع نیازمندی و حاجت فقط توسط خداوند سبحان میسر است، زیرا هر بنده‌ای به بنده‌ی دیگر محتاج و نیازمند است به این خاطر گفته شده است که میزان تعلق و ارتباط افراد با افراد همنوع خود همچون تعلق و ارتباط یک زندانی با زندانی دیگر است. کسی که خدا را شناخته باشد و آنگاه برای رفع نیازمندی‌ها و مشکلاتش به غیر خداوند پناه ببرد، خداوند او را محتاج مردمان کرده و او را به آنان واگذار کند، آنگاه دلسوزی مردم را نیز نسبت به او از بین می‌برد، اما هر کسی که بداند که با تمام وجود نیازمند خداوند است و برای جلب هر منفعت و یا دفع هر ضرر و مشکلی به خداوند سبحان پناه ببرد آن هم با شناخت و توکل به خدا، خداوند او را از دریچه‌هایی که در حساب نمی‌آید و به گونه‌ای که ترس از بین رفتن آن نباشد، بی‌نیاز می‌سازد. خداوند بی‌نیاز، کسی است که بی‌نیازی را به هر کدام از مخلوقاتش که بخواهد ارزانی داشته و هیچ‌کس نمی‌تواند مانع بخشش‌های خداوند به بندگانش شود و هیچ‌کس نمی‌تواند به کارهایش اعتراض نماید. خداوند می‌فرماید:

﴿قُل لَّوۡ أَنتُمۡ تَمۡلِكُونَ خَزَآئِنَ رَحۡمَةِ رَبِّيٓ إِذٗا لَّأَمۡسَكۡتُمۡ خَشۡيَةَ ٱلۡإِنفَاقِۚ وَكَانَ ٱلۡإِنسَٰنُ قَتُورٗا ١٠٠[الإسراء: ۱۰۰].

«بگو: اگر شما مالک خزینه‌های نعمت پروردگارم بودید (و صاحب همه‌ی جهان می‌گشتید) باز هم از ترس فقر بخل می‌ورزیدید، چرا که انسان طبعاً موجودی بخیل است».

خداوند به دو شیوه بندگانش را بی‌نیاز می‌سازد، گروهی را با رشد دادن به کارهای شخص بی‌نیاز می‌سازد. و گروهی که احوالشان پاک و تصفیه می‌گردد و این معنای حقیقی بی‌نیازی است. آیاتی در قرآن کریم بیان گردیده که مؤید این مطلب است که خداوند به فضلش بندگانش را بی‌نیاز می‌سازد. خداوند می‌فرماید:

﴿وَوَجَدَكَ عَآئِلٗا فَأَغۡنَىٰ ٨[الضحی: ۸].

«و تو را فقیر و بی‌چیز نیافت و ثروتمند و دارایت کرد؟».

﴿وَأَنَّهُۥ هُوَ أَغۡنَىٰ وَأَقۡنَىٰ ٤٨[النجم: ۴۸].

«و این که او است که قطعاً ثروتمند می‌کند و فقیر می‌گرداند».

﴿وَإِنۡ خِفۡتُمۡ عَيۡلَةٗ فَسَوۡفَ يُغۡنِيكُمُ ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦٓ إِن شَآءَۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِيمٌ حَكِيمٞ٢٨[التوبة: ۲۸].

«اگر از فقر می‌ترسید (نترسید که) خداوند شما را به فضل و رحمت خود (از خلق و از مشرکان) بی‌نیاز می‌گرداند، چرا که خدا آگاه (از کار شما است و برای برگرداندن آن) دارای کمال عنایت و حکمت است».

بسیاری اوقات خداوند ثروتمندان را تشویق به بخشش نسبت به فقرا می‌نماید و می‌فرماید:

﴿وَمَن يُوقَ شُحَّ نَفۡسِهِۦ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ ٩[الحشر: ۹].

«کسانی که از بخل نفس خود، نگاه‌داری و مصون و محفوظ گردند، ایشان قطعاً رستگارند».

﴿وَأَمَّا مَنۢ بَخِلَ وَٱسۡتَغۡنَىٰ ٨ وَكَذَّبَ بِٱلۡحُسۡنَىٰ ٩ فَسَنُيَسِّرُهُۥ لِلۡعُسۡرَىٰ ١٠ وَمَا يُغۡنِي عَنۡهُ مَالُهُۥٓ إِذَا تَرَدَّىٰٓ ١١[اللیل: ۸-۱۱].

«و اما کسی که تنگ‌چشمی بکند (و به بذل و بخشش دارایی در راه خدا دست نیازد) و خود را بی‌نیاز (از خدا و توفیق و پاداش دنیوی و اخروی الهی) بداند و به پاداش خوب (خدا در این سرا، و خوب‌تر خدا در آن سرا) ایمان و باور نداشته باشد، او را آماده برای سختی و مشقت (و زندگی بس مشکل و ناگوار دوزخ) می‌سازیم. در آن هنگام که (به گور) پرت می‌گردد، دارایی‌اش چه سودی به حال او دارد؟».

هم‌چنین خداوند در وصف کسانی که قناعت پیشه می‌کنند می‌فرماید:

﴿يَحۡسَبُهُمُ ٱلۡجَاهِلُ أَغۡنِيَآءَ مِنَ ٱلتَّعَفُّفِ تَعۡرِفُهُم بِسِيمَٰهُمۡ لَا يَسۡ‍َٔلُونَ ٱلنَّاسَ إِلۡحَافٗاۗ وَمَا تُنفِقُواْ مِنۡ خَيۡرٖ فَإِنَّ ٱللَّهَ بِهِۦ عَلِيمٌ ٢٧٣[البقرة:۲۷۳].

«به خاطر آبرومندی و خویشتنداری، شخص نادان می‌پندارد که اینان دارا و بی‌نیازند، اما ایشان را از روی رخساره و سیمایشان می‌شناسی (چه از لحن گفتار و طرز رفتار پیدا و نمودارند و) با الحاح و اصرار (چیزی) از مردم نمی‌خواهند. و هر چیز نیک و بایسته‌ای را که ببخشید، بی‌گمان خدا از آن آگاه است».

﴿وَأَمَّا ٱلسَّآئِلَ فَلَا تَنۡهَرۡ ١٠ وَأَمَّا بِنِعۡمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّثۡ ١١[الضحی: ۱۰-۱۱].

«و گدا را با خشونت مران، بلکه نعمت‌های پروردگارت را بازگو کن (و از آن‌ها صحبت بدار، (و شکر آن‌ها را با بذل و بخشش بگذار)».