المتین أ

«الـمتين» اسمی از اسماء الله الحسنی است که هم در قرآن کریم و هم در حدیث مصطفیصوارد گردیده است. خداوند می‌فرماید:

﴿إِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلرَّزَّاقُ ذُو ٱلۡقُوَّةِ ٱلۡمَتِينُ ٥٨﴾[الذریات: ۵۸].

«تنها خدا روزی‌رسان و صاحب قدرت و نیرومند است و بس».

متین کسی است که دارای کمال قدرت است به گونه‌ای که در کاری از کارهایش هیچ معارضه و مخالفتی صورت نمی‌گیرد و هیچ ضعفی در قدرتش وجود ندارد و هیچ کس مانع امرش نمی‌شود و تمامی این‌ها فقط در خداوند سبحان وجود دارد زیرا خداوند در حد اعلای صفات و در اوج قدرت است. خداوند در تمامی کارها مؤثر و دخیل است و اشیاء در آن دخل و تصرفی ندارند. هیچ کاری در برابر خداوند سخت نیست و در کارها دچار رنج و مشقت نمی‌شود و در چاره‌اندیشی و تدبیر امور دچار دلگیری و رنجوری و خستگی نمی‌شود. قوت و متانت خداوند برگرفته از غذا و طعام و نوشیدنی نیست و برای انجام کاری نیازمند تمرین و آماده‌سازی خود نیست و به تمرین سخت و تلاش بسیار نیازمند نیست. برای او غایتی مطرح نیست تا در کنارش متوقف گردد و نهایتی مطرح نیست تا بدان پایان پذیرد. حلول نمی‌پذیرد و نابود نمی‌شود، دچار ضعف و فرسودگی و عجز و ناتوانی نمی‌شود این گونه هم نیست که از کم بودن رو به زیادی و کثرت نماید و هیچ‌گاه این گونه نیست که ضعیف شده، سپس قوی گردد و نشات تدریجی ندارد. از مظاهر متانت و قوت خداوند سبحان این است که آسمان‌ها را در هفت طبقه استوار ساخته و ارتفاع و بلندای آن را بالا برد و آن را گسترش داد، و آن را آراسته و پیراسته کرد و سر و سامانش بخشید. آسمان نزدیک را با چراغ‌هایی آراسته است و آن‌ها را وسیله‌ی راندن اهریمنان ساخته است و پس از آن زمین را غلتاند و گستراند و پس از آن آب و چراگاه آن را پدیدار کرد. چشمه‌ها و رودها و دریاها در آن پدید آورد و رزق و روزی را در آن قرار داد. در آن دانه‌ها را رویانید و انگور و گیاهان خوردنی در آن خلق کرد و درختان زیتون و خرما و هم‌چنین باغ‌های پر درخت و انبوه به وجود آورد تا برای آدمیان متاع و برای حیوانات رزق و روزی باشد. اگر می‌خواهی که عظمت این آسمان را دریابی کافی است بدانی که زمینی که آن را آباد می‌گردانی در مقایسه با خورشید که جزئی از این اجرام آسمانی است بسیار کوچک‌تر است؛ زیرا قطر زمین در حدود سیزده هزار کیلومتر است، در حالی که قطر خورشید حدود یک میلیون و چهارصد هزار کیلومتر است. حال به قرص خورشید بنگر در جای که نسبت آن را در مقایسه با زمین می‌دانی و ببین چه مقدار از فضای آسمان را اشغال کرده است؟ حال در می‌یابی که در مقایسه با آسمان دنیا علی‌رغم ضخامت و عظمتی که دارد، خورشید شیء کوچکی است که در این آسمان وسیعی که بالای سر تو در شهری که در آن سکونت داری سایه انداخته، به حساب نمی‌آید. این مقایسه‌ای است در بین خورشید و آسمان دنیا، حال در مقایسه با تمام آسمان‌ها، وضع خورشید چگونه است؟ خداوند قوی متین با قدرتش این جهان را آفریده است و با حکمتش آن را تدبیر کرده است و با قدرتش نظامی حکیمانه بر آن وضع کرده است که هیچ خلل و فسادی متوجه آن نیست و دچار سستی و اضطراب نمی‌شود. زمین همزمان که به دور خورشید می‌چرخد، به دور خود نیز می‌چرخد که این عمل سبب پدید آمدن شب و روز می‌شود در عین حال سرعت زمین در این گردش ۱۰۰۰ مایل در ساعت است. این میزان سرعت در بردارنده‌ی خیرهای فراوان و صلاح زمین و کسانی که در روی آن و اشیائی که برروی آن هستند می‌باشد زیرا این سرعت سبب می‌شود طول یک شبانه روز ۲۴ ساعت شود. مثلاً اگر سرعت آن به جای هزار، صد مایل می‌شود چه اتفاقی می‌افتاد؟ آن وقت زمان یک شبانه روز ده برابر زمان فعلی می‌شد؛ یعنی ۲۴۰ ساعت، روز ۱۲۰ ساعت و شب ۱۲۰ ساعت حال بیندیش که اگر روز ۱۲۰ ساعت و شب ۱۲۰ ساعت طول می‌کشید چه وضعی پیش می‌آمد؟

گرمای خورشید در طول روزی چنین دراز تمامی گیاهان سطح زمین را می‌خشکانید و همین درازی شب و سرمای آن سبب می‌شد هر آنچه از دست آن گرمای روز جان سالم به در برده در این شب سرد نیست و نابود گردد. حال بنگر که گیاهان، غذای انسان و حیوان هستند و معنایش این است که حیات حیوانات و گیاهان نابود می‌گشت و زمین خراب و ویران می‌شد و هیچ انسان و حیوانی بر آن تحرک نمی‌یافت. خداوند سبحان چراغی را در آسمان دنیا معلق گردانیده که زمین را روشن کرده و آن را گرم می‌نماید. گرمای خورشید در سطح آن ۶۷۰۰ درجه است و به گونه‌ای زمین را در مدار مشخصی قرار داده که آن مقدار از حرارت برای رشد و نمو گیاهان و حیوانات و ایجاد باد و بخار شدن آب از سطح دریاها که برای تشکیل ابرها نیاز است تا بارندگی با آن بوجود آید، بدان برسد و با آن آب، زمین زنده گردد و آبادانی یابد. بنگر که اگر میزان تابش شعاع‌های خورشید فزونی یابد، زمین و هر آن چه بر آن است می‌سوزد و اگر از این میزان کاسته شود تمامی موجودات زنده یخ می‌زنند. آیا تمامی این آیات کافی نیست که خداوند در علم و قدرت و حکمت و خلق و تجلیات آسمانش متین است؟ خداوند سبحان با تدبیر متینش این نظام را اداره می‌کند و میلیون‌ها سال است که آن را حفظ کرده و کوچک‌ترین خللی در آن به وجود نیامده است و دچار کم‌ترین اضطرابی نگشته است و پیوسته خداوند با قدرتش آن را حفظ می‌کند و براساس حکمتش آن را نگه می‌دارد و هیچ‌گاه دچار فرسودگی و خستگی نشده، درمانده و وامانده نمی‌گردد. خداوند سبحان چه راست می‌گوید که:

﴿وَلَقَدۡ خَلَقۡنَا ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ وَمَا بَيۡنَهُمَا فِي سِتَّةِ أَيَّامٖ وَمَا مَسَّنَا مِن لُّغُوبٖ ٣٨﴾[ق: ۳۸].

«ما آسمان‌ها و زمین و آنچه میان این دو است را در شش دروه آفریده‌ایم و هیچ‌گونه درماندگی و خستگی به ما نرسیده است (و کم‌ترین مشکلی برای ما نداشته است)».

خداوند با متانت و قدرتش تمامی موجودات روی زمین را روزی می‌دهد، آن هم از زمانی که حیات بر روی زمین آغاز گشت و پیوسته بدانان روزی عطا کرده و تا زمانی که برای روز حشر برانگیخته می‌شوند ادامه دارد و این تدبیر در ارتزاق تمامی زندگان، خداوند را دچار رنج و سختی نمی‌کند. چه کسی بهتر از خداوند کلامی دارد آنجا که می‌فرماید:

﴿مَآ أُرِيدُ مِنۡهُم مِّن رِّزۡقٖ وَمَآ أُرِيدُ أَن يُطۡعِمُونِ ٥٧ إِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلرَّزَّاقُ ذُو ٱلۡقُوَّةِ ٱلۡمَتِينُ٥٨﴾[الذریات: ۵۷-۵۸].

«من از آنان نه درخواست هیچ‌گونه رزق و روزی می‌کنم، و نه می‌خواهم که مرا خوراک دهند تنها خدا روزی‌رسان و صاحب قدرت و نیرومند است و بس».

از این جا مشخص می‌گردد که فقط پروردگار در ازل و ابد صاحب قدرت و نیرومند است و بس. هیچ چیزی نه در آسمان‌ها و نه در زمین او را درمانده و ناتوان نمی‌کند. آسمان‌ها و زمین را آفریده است و آسمان را در هم می‌پیچد به همان صورت که طومار نامه‌ها در هم پیچیده می‌شود و زمین به زمین دیگری تبدیل می‌شود. همان گونه که آفرینش را آغازید، سپس آن را از نو بازگشت می‌دهد و کوه‌ها را با تمام ضخامت و درشتی که دارند از بن کنده و پراکنده می‌سازد. بدین خاطر خداوند قوی متین می‌فرماید:

﴿وَيَسۡ‍َٔلُونَكَ عَنِ ٱلۡجِبَالِ فَقُلۡ يَنسِفُهَا رَبِّي نَسۡفٗا ١٠٥ فَيَذَرُهَا قَاعٗا صَفۡصَفٗا ١٠٦ لَّا تَرَىٰ فِيهَا عِوَجٗا وَلَآ أَمۡتٗا ١٠٧﴾[طه: ۱۰۵-۱۰۷].

«(ای پیغمبر! حال که از قیامت صحبت کرده‌ای، منکران رستاخیز) از تو درباره‌ی کوه‌ها می‌پرسند (و می‌گویند: کوه‌های بدین عظمت که به عقیده‌ی ایشان قابل تزلزل نیست به هنگام پایان گرفتن جهان چه سرنوشتی خواهند داشت؟) بگو: پروردگارم آن‌ها را از جا می‌کند و (در هوا) پراکنده می‌دارد (و بر باد می‌دهد) سپس زمین را به صورت فلات صاف و هموار و بی‌آب و گیاه رها می‌سازد. در آن هیچ گونه پستی و بلندی نمی‌بینی».

قابل بحث است که قدرت و قوت خداوند قوی و متین همانند در مخلوقات دیگر وابسته به توانایی جسم و قوت عضلات و ثمره‌ی غذا و تمرین و ورزش نیست؛ بلکه قدرتی ذاتی است که از هیچ سببی بهره‌ای نگرفته و بر هیچ مؤثری اعتماد ندارد. به ظالمان مهلت و فرصت می‌دهد و شرایط را در زمین برایشان فراهم می‌گرداند تا در ظلم کردن غرق شوند و هر آنچه را حرام است مباح گردانند و به تمامی مقدسات توهین نمایند. آنگاه با قدرت بی‌پایان و اقتدار هر چه تمام‌تر آنان را گرفته و در هم می‌شکند. هم‌چنان که خداوند می‌فرماید:

﴿وَأُمۡلِي لَهُمۡۚ إِنَّ كَيۡدِي مَتِينٌ ١٨٣﴾[الاعراف: ۱۸۳].

«و به آنان مهلت می‌دهم (و درعقوبت ایشان شتاب نمی‌ورزم و افسار را بر ایشان شل کرده و در گمراهی رهایشان می‌سازم) بی‌گمان طرح و نقشه‌ی من سخت استوار است».

هر چند تو بخواهی که مظاهر قدرت و شوکت خداوند را در طول این عمر بشری به قلم‌کشی، اما مظاهر قدرت و متانت خداوند قابل شمارش و اندازه‌گیری نیست. خداوند می‌فرماید:

﴿وَلَوۡ أَنَّمَا فِي ٱلۡأَرۡضِ مِن شَجَرَةٍ أَقۡلَٰمٞ وَٱلۡبَحۡرُ يَمُدُّهُۥ مِنۢ بَعۡدِهِۦ سَبۡعَةُ أَبۡحُرٖ مَّا نَفِدَتۡ كَلِمَٰتُ ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٞ ٢٧﴾[لقمان: ۲۳].

«اگر همه‌ی درختانی که روی زمین هستند قلم شوند، و دریا (برای آن مرکب گردد) و هفت دریا کمک این دریا شود) و با آن مخلوقات خدا یادداشت گردد، قلم‌ها می‌شکنند و مرکب‌ها می‌خشکند ولی) مخلوقات خدا پایان نمی‌گیرند. خداوند عزیز و حکیم است (می‌داند چه چیزها را باید بیافریند و چگونه بیافریند)».