الجامع أ

«الجامع» اسمی از اسماء الحسنی است که در حدیث نبی صکه شامل اسماء الحسنی می‌باشد وارد گردیده است، هم‌چنان که در بعضی از آیات قرآن کریم نیز آمده است. خداوند می‌فرماید:

﴿رَبَّنَآ إِنَّكَ جَامِعُ ٱلنَّاسِ لِيَوۡمٖ لَّا رَيۡبَ فِيهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُخۡلِفُ ٱلۡمِيعَادَ ٩﴾[آل عمران: ۹].

«پروردگارا! تو مردمان را در روزی که تردیدی در آن نیست جمع خواهی کرد (تا همگان را در برابر کارشان پاداش دهی و بدین امر وعده داده‌ای و) بی‌گمان خدا خلاف وعده نمی‌کند».

﴿يَوۡمَ يَجۡمَعُكُمۡ لِيَوۡمِ ٱلۡجَمۡعِۖ ذَٰلِكَ يَوۡمُ ٱلتَّغَابُنِ﴾[التغابن: ۹].

«زمانی، خداوند شما را در روز گردهمایی (جملگی پیشینیان و پسینیان) جمع می‌آورد. آن روز، روز زیانمندی (کافران و سودمندی مؤمنان) است».

﴿يَوۡمَ يَجۡمَعُ ٱللَّهُ ٱلرُّسُلَ﴾[المائدة: ۱۰۹].

«آن روزی (را خاطرنشان ساز) که خداوند پیغمبران را (در پیشگاه خود) گرد می‌آورد».

بدان که خداوند جامع است، احتمال دارد که مراد این باشد که خداوند جامع تمامی اجزاء بوده و آن‌ها را به هم انس و الفت مخصوص می‌دهد و یا احتمال دارد که مراد آن باشد که قلب‌های تمام محبوبان را با هم جمع می‌کند، آن چنان که می‌فرماید:

﴿وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ أَلَّفَ بَيۡنَهُمۡ﴾[الانفال: ۶۳].

«ولی خداوند میانشان انس و الفت انداخت».

و احتمال دارد که یکی از معانی‌اش این باشد که خداوند در هنگام حشر و نشر اجزاء خلق را جمع می‌کند در حالی که پراکنده هستند و میان جسد و روح جمع می‌کند، در حالی که از هم فاصله گرفته‌اند. و شاید یکی از معانی‌اش این باشد که مردمان را در موقف قیامت گرد هم می‌آورد و ظالم و مظلوم را جمع می‌گرداند همچنان که می‌فرماید:

﴿هَٰذَا يَوۡمُ ٱلۡفَصۡلِۖ جَمَعۡنَٰكُمۡ وَٱلۡأَوَّلِينَ ٣٨﴾[المرسلات: ۳۸].

«(بدیشان گفته می‌شود:) امروز، روز داوری (در میان مردم) و جداسازی (مؤمنان از کافران و حق از باطل و بالآخره بهشتیان از دوزخیان) است، شما را با همه‌ی پیشینیان گرد آورده‌ایم».

سپس خداوند بر پایه‌ی عدل و فضلش هر کس را که بخواهد، رهسپار دارالنعیم گردانیده و هر آن کس را که بخواهد به جهنم می‌فرستد، خداوند می‌فرماید:

﴿إِنَّ ٱللَّهَ جَامِعُ ٱلۡمُنَٰفِقِينَ وَٱلۡكَٰفِرِينَ﴾[النساء: ۱۴۰].

«شک نیست که خداوند منافقان و کافران را گرد می‌آورد».

خداوند جامع کسی است که میان هر آنچه انبوه و زیاد است با آنچه ریز و دقیق و باریک است، جمع نموده است و هم میان قلب‌های مؤمنان را جمع نموده و ارواح دوستان را با هم الفت داده است. خداوند روحی از نور و جسمی از ظلمت را در آدمی جمع نموده و نفسی اماره و عقلی منور در او جمع گردانیده است و در انسان چشمانی نظاره‌گر نور ظاهر و آشکارش و چشمانی بیننده‌ی اثر جاری و روانش جمع کرده است. خداوند میان اسرار ربوبیت و اوصاف عبودیت جمع نموده است. او کسی است که بندگان را به سوی خود فرا خوانده و آنان را مشتاقش گردانیده است.