المنتقم أ

«الـمنتقم» اسمی از اسماء الله الحسنی است که در حدیث رسول صکه شامل اسماء الله الحسنی است، وارد گردیده و معنایش این است که کمر جباران و تجاوزپیشه‌گان را می‌شکند و شدیدترین عذاب‌ها و عقاب‌ها را به آنان می‌چشاند، البته بعد از این که ایشان را انذار داده و ترسانید و بدانان مهلت داد و آنان را از غضب و انتقام خود برحذر داشت، سپس بر آنان خشم می‌گیرد آن هم خشم خداوند توانا و مقتدر. بعضی از اولیاء گفته‌اند که: منتقم کسی است که عذابش در شمارش نیاید و نعمت‌هایش به حساب نیاید. هر کس که عظمت خدا را دریابد، از انتقامش می‌ترسد و هر کس که رحمتش را بشناسد به دریافت نعمت‌هایش امیدوار می‌گردد.

انتقام از باب افتعال از نقمت است، گفته می‌شود: نقم ینقم هر گاه به شدت از چیزی کراهیت داشته باشد و انتقام عبارت است از: شدت عقوبت بر چیزی که مورد نفرت قرار گرفته است. خداوند می‌فرماید:

﴿وَمَا نَقَمُواْ مِنۡهُمۡ إِلَّآ أَن يُؤۡمِنُواْ﴾[البروج: ۸].

«شکنجه‌گران هیچ ایرادی و عیبی و جرمی بر مؤمنان نمی‌دیدند جز این که ایشان ایمان داشتند».

یعنی آنچه ایشان از آن کراهت و نفرت داشتند، ایمان مؤمنان بود. و یا می‌فرماید:

﴿هَلۡ تَنقِمُونَ مِنَّآ﴾[المائدة: ۵۹].

«آیا بر ما خرده می‌گیرید؟».

یعنی: زشت می‌دانید؟ انتقام خداوند بر عذاب گناهکاران به خاطر اعمال زشتی است که از ایشان سر می‌زند و این نفرت خداوند همچون نفرت مخلوقات براساس مسائل نفسانی نیست؛ بله این ذم و نکوهش خداوند، نسبت به آن کارهای زشت و انجام دهنده‌ی آن اعمال و حکم عذاب در مورد ایشان و کارهایشان است.

خداوند متعال فقط هنگامی از بنده انتقام می‌گیرد که مدت طولانی او را اندرز و بیم داده و بدو مهلت می‌دهد و حکم آن اعمال زشت را بیان داشته، حال که بنده فقط اصرار بر گناه و نافرمانی و ستم پیشه‌گی و دوری از حق دارد آنگاه از او انتقام می‌گیرد. خداوند می‌فرماید:

﴿وَضَرَبَ ٱللَّهُ مَثَلٗا قَرۡيَةٗ كَانَتۡ ءَامِنَةٗ مُّطۡمَئِنَّةٗ يَأۡتِيهَا رِزۡقُهَا رَغَدٗا مِّن كُلِّ مَكَانٖ فَكَفَرَتۡ بِأَنۡعُمِ ٱللَّهِ فَأَذَٰقَهَا ٱللَّهُ لِبَاسَ ٱلۡجُوعِ وَٱلۡخَوۡفِ بِمَا كَانُواْ يَصۡنَعُونَ ١١٢﴾[النحل: ۱۱۲].

«خداوند (برای آنان که کفران نعمت می‌کنند، داستان) مردمان شهری را مثل می‌زند که در امن و امان به سر می‌برند و از هر طرف روزیشان به گونه‌ی فراوان به سویشان سرازیر می‌شد، اما آنان کفران نعمت خدا کردند، و خداوند به خاطر کاری که انجام دادند، گرسنگی و هراس را بدیشان چشانید (و نعمت‌ها را از ایشان سلب گردانید و بلاها بدانان رسانید)».

آیاتی در قرآن کریم بیان گردیده که دلالت دارند بر این که خداوند انتقام گیرنده است. خداوند می‌فرماید:

﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بِ‍َٔايَٰتِ ٱللَّهِ لَهُمۡ عَذَابٞ شَدِيدٞۗ وَٱللَّهُ عَزِيزٞ ذُو ٱنتِقَامٍ ٤﴾[آل‌عمران: ۴].

«بی‌گمان کسانی که نسبت به آیات خدا کفر ورزند، عذاب سختی دارند. و خداوند شکست‌ناپذیر و انتقام گیرنده است».

به راستی که خداوند پیامبران را فرستاده است تا قوم خود را به ایمان به خداوند فرا خوانند و بر ایشان بیان دارند که خداوند گناهان گذشته‌ی ایشان را می‌بخشد و هر کس که دعوت را نپذیرفته باز پس گردد، خداوند به خاطر یاری به فرستاده‌اش از او انتقام می‌گیرد. خداوند می‌فرماید:

﴿عَفَا ٱللَّهُ عَمَّا سَلَفَۚ وَمَنۡ عَادَ فَيَنتَقِمُ ٱللَّهُ مِنۡهُۚ وَٱللَّهُ عَزِيزٞ ذُو ٱنتِقَامٍ ٩٥﴾[المائدة: ۹۵].

«خداوند از آنچه در گذشته انجام پذیرفته است، گذشت می‌نماید ولی هر کس دوباره برگردد خداوند از او انتقام می‌گیرد و خداوند توانا و انتقام گیرنده است».

﴿وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا مِن قَبۡلِكَ رُسُلًا إِلَىٰ قَوۡمِهِمۡ فَجَآءُوهُم بِٱلۡبَيِّنَٰتِ فَٱنتَقَمۡنَا مِنَ ٱلَّذِينَ أَجۡرَمُواْۖ وَكَانَ حَقًّا عَلَيۡنَا نَصۡرُ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ ٤٧﴾[الروم: ۴۷].

«ما قبل از تو پیغمبرانی را به سوی اقوامشان فرستاده‌ایم و آنان دلایل واضح و آشکاری (از معجزات ربانی و منطق عقلانی) برای این اقوام آورده‌اند، پس ما از بزهکاران انتقام گرفته‌ایم و همواره یاری مؤمنان بر ما واجب بوده است».

همان‌گونه که هر گاه مورد ظلم واقع شوی، خداوند به خاطر تو از ظالم انتقام می‌گیرد، هر گاه تو نیز به دیگران ظلم کنی، خداوند از تو انتقام می‌گیرد. و این غیر از تاریکی‌ها و ظلمت‌های روز قیامت است. و این اسم شریف (المنتقم) از اسماء جلال و قهر خداوندی است و هر کس که اسماء جلال و اخلاق خداوند کبیر متعال را نشناسد، در گمراهی و سرگردانی قرار می‌گیرد. هر گاه که دانستی خداوند کریم و مهربان است بدان که او انتقام گیرنده و تند و باعظمت است.