الضار أ

«الضار» نامی از نام‌های نیکو خداوند است که در حدیث شریفی که شامل اسماء الحسنی است وارد گردیده است. هم‌چنین یادی از این اسم شریف در قرآن کریم به میان آمده است خداوند می‌فرماید:

﴿وَإِن يَمۡسَسۡكَ ٱللَّهُ بِضُرّٖ فَلَا كَاشِفَ لَهُۥٓ إِلَّا هُوَ﴾[الانعام: ۱۷].

«اگر خداوند زیانی به تو برساند، هیچ‌کس جز او نمی‌تواند آن را برطرف سازد».

﴿قُل لَّن يُصِيبَنَآ إِلَّا مَا كَتَبَ ٱللَّهُ لَنَا هُوَ مَوۡلَىٰنَاۚ وَعَلَى ٱللَّهِ فَلۡيَتَوَكَّلِ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ ٥١﴾[التوبة: ۵۱].

«بگو: هرگز چیزی (از خیر و شر) به ما نمی‌رسد، مگر چیزی که خدا برای ما مقدر کرده باشد (این است که نه در برابر خیر مغرور می‌شویم و نه در برابر شر به جزع و فزع می‌پردازیم؛ بلکه کار و بار خود را به خدا حواله می‌سازیم، و) او مولی و سرپرست ما است، و مؤمنان باید تنها به خدا توکل کنند و بس».

﴿مَآ أَصَابَ مِن مُّصِيبَةٖ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلَا فِيٓ أَنفُسِكُمۡ إِلَّا فِي كِتَٰبٖ مِّن قَبۡلِ أَن نَّبۡرَأَهَآۚ إِنَّ ذَٰلِكَ عَلَى ٱللَّهِ يَسِيرٞ ٢٢ لِّكَيۡلَا تَأۡسَوۡاْ عَلَىٰ مَا فَاتَكُمۡ وَلَا تَفۡرَحُواْ بِمَآ ءَاتَىٰكُمۡ﴾[الحدید: ۲۲-۲۳].

«هیچ رخدادی در زمین به وقوع نمی‌پیوندد یا به شما دست نمی‌دهد، مگراین که پیش از آفرینش زمین و خود شما، در کتاب بزرگ و مهمی (به نام لوح محفوظ ثبت و ضبط) بوده است. و این کار برای خدا ساده و آسان است. این بدان خاطر است که شما نه به خاطر از دست دادن چیزی غم بخورید که از دستتان به در رفته است و نه شادمان بشوید بر آنچه خدا به دستتان رسانده است».

﴿قُل لَّآ أَمۡلِكُ لِنَفۡسِي ضَرّٗا وَلَا نَفۡعًا إِلَّا مَا شَآءَ ٱللَّهُ﴾[یونس: ۴۹].

«بگو: من (تنها پیغمبر و رساننده‌ی اوامر و نواهی الهی هستم و اختیار) هیچ سود و زیانی برای خود (یا برای مردمان در دست) ندارم مگر آن چیزی را که خدا بخواهد».

الضار معنایش این است که ضرر و شر را برای هر کس و هرگونه که بخواهد، تقدیر می‌کند و بر اساس حکمت و مشیتش که حکمتی والا و بالاست هر کس را که بخواهد بیمار کرده و یا فقیر نموده و یا شفا داده و یا گمراه می‌گرداند. او هر چیزی را تقدیر می‌کند و فقط اوست که سودمند بودن یا ضررمند بودن اسباب را مسخر نموده است آن سبب بلایی است که گناهان را پاک می‌کند و یا ابتلا و آزمایشی که باعث افزایش درجات می‌شود. بدان که هر آنچه در ملکش به وجود می‌آید براساس ایجاد و حکم و قضا و اراده و مشیت و تکوین اوست. خداوند می‌فرماید:

﴿قُل لَّن يُصِيبَنَآ إِلَّا مَا كَتَبَ ٱللَّهُ لَنَا﴾[التوبة: ۵۱].

«بگو: هرگز چیزی (از خیر و شر) به ما نمی‌رسد، مگر چیزی که خدا برای ما مقدر کرده باشد».

و یا آدمیان را خبر می‌دهد که فقط خداوند مولی و سرپرست مردمان بوده و جز او مولی و سرپرستی وجود ندارد. خداوند می‌فرماید:

﴿هُوَ مَوۡلَىٰنَا﴾[التوبة: ۵۱].

«او مولی و سرپرست ما است».

تا آگاهان و اندیشمندان بدانند که مولی هر آن گونه که بخواهد براساس اراده‌اش در ملکش تصرف می‌نماید. هر آن چه از خیر و شر و خوشی و ناخوشی به هر کدام از آدمیان برسد از جانب خدایی است که مولای آن‌ها است. اگر نعمتی باشد، پس اوست که نفع رساننده به آدمیان است و اگر محنت و مشکلی باشد، خداوند است که ضرر رسانده و منع کننده است. هر کس که در برابر حکمش تسلیم شود، با خیالی آسوده زندگی می‌کند و برعکس هر کس که با حکمش به جنگ و ستیز برخیزد، دچار غم و حزن و اندوه و پریشانی می‌شود.

گفته شده که اولین چیزی که خداوند در لوح محفوظ نوشته است این است که من الله هستم و جز من هیچ معبود دیگری وجود ندارد. هر کس که تسلیم تقدیراتم نشده و بر بلاهایی که بر سرش می‌آورم صبر نکند و در برابر نعمت‌هایم شکرگزاری ننماید، باید که به دنبال پروردگاری جز من باشد.

گفته ‌شده که داود÷به مناجات با پروردگارش پرداخت و بدو گفت: پروردگارا! چه کسی بدترین و شرورترین انسان‌هاست؟ خداوند فرمود: کسی که از من می‌خواهد که او را به انجام کار بهتر راهنمایی کنم، آنگاه که من او را راهنمایی کردم، مرا متهم نموده و به حکم من راضی نمی‌شود.

و گفته شده: هر کس که به قضا و قدر راضی نباشد، حماقتش را دارویی نیست.

در خبر مسند آمده است که: خود را از گفتن: (اگر چنین می‌شد یا چنان می‌شد بهتر بود) برهانید؛ زیرا که این از سخنان منافقان است.

هر گاه که بنده دانست که مولایش در ایجاد و آفرینش یگانه است و در اختراع و نوآوری او را یکتا دانست، کارهایش را به پروردگارش تفویض کرده و بدون هیچ چشمداشتی از مردم راحت زندگی می‌کند و مردم نیز در راحتی از او به سر می‌برند.