اوضاع نابسامان اجتماعی و مشکلات اقتصادی
در دولت روم شرقی وضعیت نابسامان اجتماعی به اوج خود رسیده بود، علی رغم مشکلاتی که توده‌ی مردم با آن دچار بودند، مالیات‌ها و رشوه‌ها نیز چند برابر شده بود، مصادره و ضبط اموال مصیبتی دیگر بود که مردم را شدیداً از حکومت‌ها متنفر و خشمگین کرده بود، به گونه‌ای که پذیرفتن هر حکومت اجنبی را بر آن‌ها ترجیح می‌دادند.
برخوردها و اعتصابات گسترده‌ای به این منظور انجام گرفت، در سال ٥٣٢ م در یک زد و خورد سه هزار نفر در پایتخت کشته شدند[٢٦].
با وجود نیاز شدید به صرفه‌جویی در هزینه‌های زندگی، مردم سخت دست به اسراف زده بودند و به آخرین درجه از ولخرجی رسیده بودند، به دست‌آوردن مال از هر طریق ممکن و خرج‌کردن آن در راه خوشگذرانی و شهوترانی یگانه آرزوی هر فرد بود.
پایه‌های فضیلت و اصول اخلاقی از بین رفته و نابود شده بود، مردم با هدف رهایی از قید و بندها در ارضای غرایز جنسی خویش زندگی مجردی را بر زندگی زناشویی، ترجیح می‌دادند[٢٧].
چنانچه سَیل [٢٨] می‌گوید:
«عدالت چون کالایی در بازار خرید و فروش می‌شد و خیانت و رشوه‌خواری از طرف جامعه‌ی آن روز مورد تشویق قرار می‌گرفت».
گیبون می‌گوید:
«در اواخر قرن ششم، دولت ر آخرین نقطه از سقوط رسیده بود»[٢٩].
«دولت روم شرقی در واقع چون در ختی بود که روزگارانی مردم از سایه‌ی فراخ آن بهره‌مند می‌شدند و اکنون جز تنه‌ای خشک، چیزی از آن باقی نمانده بود که آن هم روز به روز پژمرده‌تر می‌شد».
نویسندگان تاریخ العالم للمؤرخین می‌گویند:
«کشورهای بزرگی که به سرعت رو به ویرانگی رفتند و عظمت و طراوت خویش را هرگز باز نیافتند، شاهد مصیبتی بوده‌اند که دولت روم در دوران فروپاشی خویش به علت تحمیل مالیات‌های سنگین، انحطاط در تجارت، اهمال کشاورزی، کوتاهی در عمران و آبادی شهرها، به آن دچار شد»[٣٠].
[٢٦]- Enceyclopeadia Britanica See Justin
[٢٧]- Edward Gibbon: The History Of Decline And Fall Of The roman Empire, V.٣.P ٣٢٧
[٢٨]- Sale's Translation,P. ٧٢ (١٨٩٦)
[٢٩]- The History Of Decline And Faal Of The Roman Empire.V.V. P. ٣١
[٣٠]-Historian,s History Of World V. VII p. ١٧٥