فروغ جاویدان، سیرت پیامبر، صحیح ترین و جامع ترین کتاب سیره نبوی و تاریخ صدر اسلام - جلد دوم

اعمال صبح تا شام

عادت آن‌حضرت چنین بود که بعد از نماز صبح بر جای نماز خود می‌نشستند تا آفتاب طلوع می‌کرد [۳۲۵]. آنگاه مسلمانان به محضر ایشان حاضر می‌شدند و آن‌حضرت آن‌ها را موعظه و نصیحت می‌کرد [۳۲۶]. اغلب از صحابه می‌پرسید: کسی از شما خوابی دیده است؟ اگر کسی خوابی دیده بود بیان می‌کرد و آن‌حضرت آن را تعبیر می‌کردند [۳۲۷]. گاهی آن‌حضرت خواب خود را بیان می‌کردند [۳۲۸]. سپس صحابه به گفتگو با یکدیگر می‌پرداختند. داستان‌های دوران جاهلیت را بیان می‌کردند، شعر می‌خواندند، مزاح می‌کردند و می‌خندیدند. آن‌حضرت ج فقط تبسم می‌فرمودند [۳۲۹]. اغلب، مال غنیمت، خراج و غیره را در همین وقت تقسیم می‌کردند [۳۳۰].

در بعضی از روایات مذکور است، وقتی آفتاب بالا می‌آمد گاهی چهار رکعت و گاهی هشت رکعت نماز چاشت می‌خواندند. آنگاه به خانه می‌رفتند و کارهای آنجا را نیز انجام می‌دادند. لباس‌های خود را که پاره می‌شد، خودشان می‌دوختند، اگر کفش پاره می‌شد آن را درست می‌کردند، شیر می‌دوشیدند [۳۳۱].

بعد از ادای نماز عصر به خانه‌های تک تک ازواج مطهرات می‌رفتند و در خانۀ هریک از آن‌ها لحظه‌ای می‌نشستند. آنگاه نوبت هرکدام می‌بود شب را در آنجا سپری می‌کردند. تمام ازواج مطهرات تا قبل از نماز عشاء در آنجا جمع می‌شدند و در محضر آن‌حضرت به گفتگو می‌پرداختند [۳۳۲]. سپس آن‌حضرت برای نماز عشا می‌رفتند و پس از اقامۀ نماز به خانه می‌آمدند و می‌خوابیدند. ازواج مطهرات به خانه‌های خود می‌رفتند. صحبت و مجلس بعد از نماز عشا را نمی‌پسندیدند [۳۳۳] و معمولا بعد از نماز استراحت می‌کردند. هنگام خواب حتماً یکی از سوره‌های «بنی اسرائیل»، «زمر»، «حدید»، «حشر»، «صف»، «تغابن» و «جمعه» را تلاوت می‌کردند.

در شمایل ترمذی مذکور است که هنگام خوابیدن این دعا را می‌خواندند:

«اللَّهُمَّ بِاسْمِكَ أَمُوتُ وَأَحْيَا».«خدایا به نام تو می‌میرم و زنده می‌شوم».

و هنگام بیدارشدن این دعا را می‌خواندند:

«الحَمْدُ لِله الَّذِي أَحْيَانَا بَعْدَ مَا أَمَاتَنَا وَإِلَيْهِ النُّشُورُ».«سپاس آن خدای را که بعد از مرگ مرا زنده کرد و به‌سوی او بازگشت است».

نصف شب یا آخر شب بیدار می‌شدند. مسواک همیشه بر بالین ایشان قرار داشت. نخست مسواک می‌زدند، سپس وضو می‌گرفتند و مشغول عبادت می‌شدند. همیشه بر پهلوی راست در حالی که دست راست را زیر رخسار خود قرار می‌دادند، می‌خوابیدند. ولی در سفر عادت داشتند که دست راست را راست می‌کردند و سر را بر آن تکیه می‌دادند و می‌خوابیدند تا خواب راحتی داشته باشند. هنگام خواب، اندکی خرناس می‌کشیدند.

[۳۲۵] صحیح مسلم باب تبسمه و ابوداود / ۳۱۸. [۳۲۶] جامع ترمذی. [۳۲۷] صحیح مسلم کتاب التعبیر. [۳۲۸] صحیح بخاری کتاب التعبیر. [۳۲۹] نسائی باب قعود الإمام فی مصلاه. [۳۳۰] در بخاری و کتب حدیث وقایع مختلفی ذکر شده است. [۳۳۱] صحیح بخاری باب ما یکون فی محصنته و مسند احمد بن حنبل و مسند عایشه. [۳۳۲] صحیح مسلم، باب القسم بین الزوجان. [۳۳۳] صحیح بخاری، صلوة العشاء.