انهماک و مشغولیت در ذکر الهی
قرآن‌کریم برای اهل ایمان این وصف خاص را بیان فرموده است:
﴿ٱلَّذِينَ يَذۡكُرُونَ ٱللَّهَ قِيَٰمٗا وَقُعُودٗا وَعَلَىٰ جُنُوبِهِمۡ﴾ [آل عمران: ۱۹۱].
«آن‌هایی که الله را در حال ایستاده، نشسته و بر پهلوی خویش یاد می‌کنند».
﴿رِجَالٞ لَّا تُلۡهِيهِمۡ تِجَٰرَةٞ وَلَا بَيۡعٌ عَن ذِكۡرِ ٱللَّهِ﴾ [النور: ۳۷].
پیامبر اکرم که داعی و مبلغ قرآن هستند، بهترین مظهر و نمونۀ کامل این اوصاف بودند. حضرت عایشه ل روایت می‌کند که رسول اکرم ج در هر لحظه مشغول یاد خدا بودند [۴۴۱]. ربیعه بن کعب اسلمی شب بر آستان مقدس آن‌حضرت نگهبان بود. او می‌گوید: با شنیدن صدای تسبیح و تهلیل آن حضرت، من خسته می‌شدم و خواب بر من طاری می‌شد. در حال نشستن، ایستادن، راه‌رفتن، خوردن و آشامیدن، خواب و بیداری، وضوگرفتن، لباس‌پوشیدن، سوارشدن، سفر، بازگشت از سفر، وارد خانه‌شدن، وارد مسجدشدن، خلاصه، در هر حال، با دل و جان مشغول ذکر و یاد الله تعالی بودند.
چنانکه بر همین اساس، دعاهایی در احادیث در اوقات و حالات مختلف به کثرت نقل شده است. در اواخر زندگی، هنگامی که سوره «إذا جاء» نازل شد که در آن به بیان حمد و تسبیح دستور داده شده است، ازواج مطهرات رضوان الله علیهن می‌گویند، آن‌حضرت همه وقت و در هرحال، بر زبان‌شان تسبیح و تهلیل جاری بود [۴۴۲].
حضرت عبدالله بن عمر ب می‌گوید: بیشتر، این دعا بر زبان مبارک جاری بود «رَبِّ اغْفِرْ لِي وَتُبْ عَلَيَّ، إِنَّكَ أَنْتَ التَّوَّابُ الغَفُورُ» که آن را با فاصله و مکث‌های کوتاهی می‌خواندند. ما شمارش کردیم در هر جلسه‌ای حدود یکصد بار آن را می‌خواندند [۴۴۳]. در حال سفر نیز از یاد خدا غافل نبودند. در حالی که بر مرکب سوار بودند، نفل می‌خواندند و به این توجهی نداشتند که رخ سواری به جانب قبله است یا خیر. به هر سو که سواری می‌رفت رو به همان سو نماز می‌خواندند زیرا:
﴿فَأَيۡنَمَا تُوَلُّواْ فَثَمَّ وَجۡهُ ٱللَّهِۚ﴾ [البقرة: ۱۱۵].
«به هر سو که رو کنید الله همان جا است».
[۴۴۱] ابوداود کتاب الطهارة. [۴۴۲] ابن سعد جزء الوفات. [۴۴۳] ترمذی، ابن ماجه و دارمی باب دعوات.