د: رهایی از ترس و آز
دیگر از ثمرات نیروی ایمان آزادی و رهایی از ترس و آزمندی است.
بسیار دیدهایم که هیچ چیز به اندازۀ حرص و آزمندی نسبت به زندگی هرچند بیارزش باشد، و گریختن از مرگ هرچند که مرگ شرافتمندانهای باشد، روحیۀ انسانها را خراب نمیکند، و مردم را ضعیف النفس نمیسازد. از آن طرف، هیچ چیز مانند ناچیزشمردن زندگی دنیا و استقبال از مرگ در راه حق و حقیقتی که به آن اعتقاد دارند نهال قدرت روحی را در وجود انسان نمینشاند. هیچ چیز مانند ایمان به خدا و باورکردن زندگی جاوید، رویارویشدن با مرگ و جدایی از زندگی را برای انسان آسان نمیسازد.
وقتی دنیا از نظر انسان خوار شد، و دیگر از مرگ نهراسد، جباران روزگار و شاهان جهان نیز در نظر او ناچیز جلوه میکنند، و طلا در نظرش با سنگ و خاک یکی میشود، و شمشیر در نظرش با چوبدستی یکسان بلکه از آن کمتر جلوه میکند.
آزمندی و ترس دو عامل تضعیف روحیۀ انسانها هستند که سرها را خم میکنند و گردنها را میشکنند. و اگر حرص و آز و ترس بیجا نبود، به هیچ وجه آن ضعف نفس پیش نمیآمد.
دیدهایم که جادوگران فرعون وقتی که به خدا و آخرت ایمان آوردند، دنیا را به چیزی نگرفتند، و از مرگ هیچ نترسیدند. مانند کوه استوار ایستاده بودند و به فرعون میگفتند:
﴿فَٱقۡضِ مَآ أَنتَ قَاضٍۖ إِنَّمَا تَقۡضِي هَٰذِهِ ٱلۡحَيَوٰةَ ٱلدُّنۡيَآ ٧٢﴾[طه: ۷۲].
«هر حکمی میخواهی بکن؛ تو تنها در این زندگی دنیا میتوانی حکم کنی!».
نسبت به هیچ یک از چیزهایی که فرعون و فرعونیان در اختیار داشتند طمعی نداشتند، و از بابت از دستدادن هیچیک از آن قدرت و مُکنتهای فرعونی نگران نبودند. پس چرا باید سستی و ضعف از خودشان نشان میدادند؟ نه! دیگر پیرو بیقید و شرط فرعون نبودند. بلکه او را دعوتگرانی شدند که انذار و تبشیر میکردند.
﴿إِنَّآ ءَامَنَّا بِرَبِّنَا لِيَغۡفِرَ لَنَا خَطَٰيَٰنَا وَمَآ أَكۡرَهۡتَنَا عَلَيۡهِ مِنَ ٱلسِّحۡرِۗ وَٱللَّهُ خَيۡرٞ وَأَبۡقَىٰٓ ٧٣﴾[طه: ۷۳].
«ما به پروردگارمان ایمان آوردهایم تا اشتباهات ما را بیامرزد و نیز جادوهایی که ما را به انجامدادنشان وادار کردی، و خدا بهتر و ماندگارتر است».