انسان با ایمان هرکاری را که انجام میدهد، در پرتو خشیت الهی، آن را درست انجام میدهد
انسان با ایمان به این که انگیزۀ درونی برای کار و کوشش دارد اکتفا نمیکند، برای او اهمیت دارد که کارش را خوب انجام بدهد، و خوب از کار درآورد، تمام کوشش خود را برای خوب از کار درآمدن و بیعیببودن کارش به کار میگیرد؛ زیرا، عمیقاً احساس میکند، و قاطعانه معتقد است که خدا مراقب اعمال او است، و او را در کارخانه و مزرعه و در هرحال مینگرد، و خدای تعالی:
«كتب الإحسان على كل شيء»
«احسان را در هر کار فریضه گردانیده است».
و پیامبر اسلام ج«احسان» را در رابطه با «عبادت» تفسیر کرده و فرموده است:
«الإِحْسَانُ أَنْ تَعْبُدَ اللَّهَ كَأَنَّكَ تَرَاهُ، فَإِنْ لَمْ تَكُنْ تَرَاهُ فَإِنَّهُ يَرَاكَ»
«احسان عبارت از آن است که خدا را چنان بپرستی که گویی او را میبینی، و اگر تو نمیتوانی او را ببینی، او که تو را میبیند».
این درک و احساس انسان با ایمان در موقع انجامدادن هر کاری است، نه فقط در موقع عبادت که آنچنان کار را انجام دهد که گویی خدا را میبیند. حال، اگر به چنین مرتبتی نرسیده است، دست کم وظیفه دارد که احساس کند خدا او را میبیند. شعار انسان با ایمان در هر کاری که انجام میدهد اینست که من در مقام خشنودکردن خدا از خویشم.
و پروراگار از انسان راضی نمیشود، مگر آن هنگام که کارش را راست و درست انجام بدهد، و این تعلیم پیامبر گرامی اسلام به مسلمانان است که:
«إن الله تبارك وتعالى يحب إذا عمل أحدكم عملا أن يتقنه»
«خدا دوست دارد که هرگاه یکی از شما کاری را انجام میدهد، آن را درست انجام بدهد» چه کار دنیا باشد و چه کار آخرت.
دو خصوصیت اخلاقی است که حسن انجام کار و بهبود وضع تولید بستگی به آنها دارد، و آندو عبارتند از: امانت و اخلاص. این دو خصوصیت در انسان با ایمان به بهترین شکل و شاخصترین وجه وجود دارد. یک صنعتگر با ایمان – به عنوان مثال – هدفش تنها کسب درآمد مادی از صنعتش نیست. راضی نگاهداشتن رئیس کارخانه هم به تنهایی نیست اگر در کارخانه کار میکند، بلکه چنین میاندیشد که صنعتش را به او به امانت سپردهاند. خالصانه تمام توانش را به کار میگیرد، و خدا را در کارش در نظر میگیرد، و حق برادران مسلمانان را که یاران او، و در عین حال مراقب اعمال اویند، رعایت میکند، و علاوه بر اینها، پاداش خدا در آخرت میطلبد.
﴿وَقُلِ ٱعۡمَلُواْ فَسَيَرَى ٱللَّهُ عَمَلَكُمۡ وَرَسُولُهُۥ وَٱلۡمُؤۡمِنُونَۖ وَسَتُرَدُّونَ إِلَىٰ عَٰلِمِ ٱلۡغَيۡبِ وَٱلشَّهَٰدَةِ فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ ١٠٥﴾[التوبة: ۱۰۵].
«و بگو: به کارهایتان مشغول باشید که خدا کارهای شما را میبیند و نیز رسول خدا و مسلمانان، و شما را به نزد دانای نهان و آشکار بازگشت خواهند داد و او شما را از کارهایی که میکردهاید باخبر خواهد ساخت».
بسیار در روزنامهها میخوانیم، و از این و آن میشنویم و با چشمانمان نیز مشاهده میکنیم که یکی از گرفتاریهای کارخانهها و مؤسسات بزرگ اینست که دستگاههایشان با آن که نو هستند از کار میافتند، ماشینهایشان با این که درست و رو به راهاند دچار خرابی میشوند و کالاهایی که باید تولید شوند، با وجود آن که مردم به آنها نیازمندند، تولید نمیشوند. کارهایی که یکروزه میتوانند انجام گیرند، روزها وقت میگیرند. در نتیجه پروژهها و طرحهای خوب و مفید شکست میخورند، و کوششهای خالصانه بیاثر میگردند، و ثروت هنگفتی تباه میگردد. علاوه بر همۀ اینها، تولید سرانه به طرز وحشتناکی پایین میآید، و اینها همه فقط به خاطر نبودن امانت و اخلاص است. و بیدارنبودن وجدان کسانی که برای خدا جایگاه و ارزشی قائل نیستند، و حسابی برای آخرت باز نمیکنند.