حکم نماز جمعۀ کسی که بر وی واجب نیست:
افرادی که بنابر نبود شرایط همچون عدم شرط وجوب و یا عذری نماز جمعه بر آن‌ها واجب نمی‌باشد، انجام نماز جمعه بر ایشان مستحب است. در این راستا باید به نکات زیر اشاره کرد:
- کسی که نماز جمعه بر وی فرض نیست بین خواندن نماز ظهر و جمعه مخیّر است و در صورتی که نماز جمعه را بخواند کافیست و نیازی به خواندن نماز ظهر ندارد و خواندن این دو به صورت همزمان تأییدیه‌ای از جانب شریعت ندارد.
- نماز جمعه برای زنان مستحب است اگرچه أولی این است که در خانه نماز ظهر را برپای دارند و شرکت در نماز جمعه برای آن‌ها محاسن و خیر در بردارد.
- بردن کودکان به نماز جمعه مستحب است.
- مریض و افراد دارای عذر مستحب است تا در نماز جمعه شرکت کنند به شرطی که شرکت در نماز جمعه موجب ضرر و یا حرج و سختی به آن‌ها نشود.
- شرکت در نماز جمعه برای افرادی که مستحب است دلیلی برای واجب شدن نیست و حضور در نماز جمعه دلیل واجب شدن نیست اگرچه فقهای شافعیّه بر این باورند که قبل از تکبیرة الإحرامِ نماز جمعه شخص می‌تواند جمعه را ترک کند ولی بعد از آن بر وی واجب شده و مریض و مسافر در صورتیکه وقت ادای نماز شده باشد بر آن‌ها ترک نماز جمعه حرام است بخاطر اینکه با حضورشان ترک مشقت شده و دلیلی بر استفاده از حکم رخصت ندارند مگر اینکه انتظارِ مریض برای نماز برای وی ضرر و دردآور باشد که مجوِّز خروج را دارد. [۵۳۴]
- کسی که نماز جمعه بر وی فرض نیست می‌تواند نماز ظهر را بعد از أذان ظهر در هر موقع حتّی به صورت جماعت بخواند و حتّی خواندن نمازهای رواتبِ ظهر و جماعت نیز مستحب است. البته کسانیکه بخاطر عذر نمی‌توانند در نماز جمعه حضور یابند بگونه‌ای عمل نکنند که سوء ظن دیگران مبنی بر ترک و اهمال در شرکت در نماز جمعه را متوجه خود سازند.
- کسانیکه بخاطر عذری در شرکت در نماز ظهر عاجزند و امید رفع عذر را دارند مانند بیماری که رو به بهبودیست می‌تواند نماز ظهر را به تأخیر اندازد تا بتواند در نماز جمعه شرکت کند، البته اگرچه وجود عذر در موقع أذان ظهر حکم رخصت را برایش تثبیت می‌کند ولی شرکتش در جمعه با این وصف مستحب است. باید دقّت شود افرادی مانند زن و یا انسان علیل و زمین‌گیر که رفع مانع نمی‌شوند و یا افرادی که امید زوال مانع ندارند مانند برخی بیماران، مستحب است که برای خواندن نماز ظهر تعجیل نمایند تا فضیلت اوّل وقت را از دست ندهند. و اگر شخص ظهر را خواند و سپس به نماز جمعه رفت این امر ایرادی ندارد بلکه مستحب می‌باشد.
در شریعت اعادۀ نماز برای کسب فضیلت أولی و جایز است پس خواندن نماز جمعه بر کسانیکه واجب نیست بعد از خواندن نماز ظُهر نیز أولی و مستحب است؛ تا بدینوسیله کسب پاداش بیشتر حاصل گردد.
- البته برای مسافر ترک نماز جمعه أولی می‌باشد؛ چراکه رسول الله ج در حجةالوداع که مسافر بودند، نماز جمعه نخوانده بلکه به جایش اقامۀ نماز ظهر نمودند. (واللهُ العلیمُ أعلمُ بالصوابِ)
[۵۳۴] شربینی، مغنی المحتاج، ۱/۲۷۹؛ شیرازی، المهذّب، ۱/۳۵۹؛ نووی، المجموع، ۴/۳۵۷؛ ماوردی، الحاوی الکبیر، ۳/۳۲.