نماز جمعه در فقه اسلامی

فهرست کتاب

(۴-۸-۸) حکم سبقت افتادن از امام

(۴-۸-۸) حکم سبقت افتادن از امام

ابوهریرهس روایت کرده است: «عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: أَمَا يَخْشَى أَحَدُكُمْ أَوْ لَا يَخْشَى أَحَدُكُمْ إِذَا رَفَعَ رَأْسَهُ قَبْلَ الْإِمَامِ أَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ رَأْسَهُ رَأْسَ حِمَارٍ.» [۱۲۵۲] «رسول اکرم ج فرمودند: کسی که سرش را قبل از امام، بلند می‌کند، آیا نمی‌ترسد که خداوند سرش را به سر الاغ و یا صورتش را به صورت الاغی، تبدیل نماید.»

انس بن مالکس روایت کرده است: «قَالَ رسول الله ج: إِنَّمَا جُعِلَ الْإِمَامُ لِيُؤْتَمَّ بِهِ فَإِذَا كَبَّرَ فَكَبِّرُوا وَإِذَا رَكَعَ فَارْكَعُوا وَإِذَا سَجَدَ فَاسْجُدُوا وَإِنْ صَلَّى قَائِمًا فَصَلُّوا قِيَامًا وَإِذَا صَلَّى جَالِسًا فَصَلُّوا جُلُوسًا أَجْمَعُونَ[۱۲۵۳] «امام به این دلیلی قرار داده شده که به وی اقتدا کنید؛ پس اگر تکبیر گفت، شما هم تکبیر بگویید؛ و هرگاه که رکوع رفت شما هم به رکوع بروید و هرگاه سجده رفت شما هم سجده بروید و اگر ایستاده نماز خواند شما هم ایستاده نماز بخوانید. و اگر نشسته نماز خواند شما هم نشسته نماز بخوانید.»

لذا جلو افتادن از امام حرام بوده وجایز نیست. و اگر کسی جلو افتاده، مرتکب عمل حرامی گردیده است؛ چرا که مخالف نهی رسول الله ج بوده است، امّا نمازش باطل نبوده و فقط جماعتش باطل است؛ چرا که طبق قول راجح نزد اصولیین، اگر نهی به ذات و ارکان چیزی نباشد، فساد منهیٌ‌عنه را دربر ندارد؛ و طبعیّت از امام در جماعت، جزء ارکان و ذات نماز جماعت بوده و نه نماز! لذا جماعت باطل بوده اما نمازش صحیح می‌باشد.

لازم به ذکر است در مکان‌هایی که با ابطال جماعت، نماز هم باطل شده، آن نماز هم صحیح نیست؛ مثلاً: نماز جماعت جمعه! وقتیکه جماعتش باطل گردد، نمازش هم باطل می‌شود؛ چرا که نماز جمعه فقط در جماعت صحیح می‌باشد ودر نتیجه با ابطال جماعتش نمازش هم باطل می‌گردد.

[۱۲۵۲] (صحیح): بخاری (ش۶۹۱) / مسلم (ش۹۹۳-۹۹۱) / ابوداود (ش۶۲۳) / ترمذی (ش۵۸۲) / نسایی (ش۸۲۸) / ابن ماجه (ش۹۶۱) از طریق (شعبة بن الحجاج وحماد بن زید وحماد بن سلمة والربيع بن مسلم ويونس بن یزید) روایت کرده‌اند: «عن محمّد بن زياد سمعت أبا هريرة عن النبي صلى الله عليه وسلم قال: أما يخشى أحدكم أو لا يخشى أحدكم إذا رفع رأسه قبل الإمام أن يجعل الله رأسه رأس حمار» [۱۲۵۳] (صحيح): بخاري (ش۷۳۲و۳۷۸و۶۸۸) / مسلم (ش۹۵۳) / ابوداود (ش۶۰۱و۶۰۵) / نسايي (ش۸۳۲) / ابن ماجه (ش۱۲۳۷) از طريق (حميد الطويل وعروة بن الزبير وابن شهاب الزهري) روايت کرده اند: «عن انس قال رسول الله ج: إنما جعل الإمام ليؤتم به فإذا صلى قائما فصلوا قياما فإذا ركع فاركعوا وإذا رفع فارفعوا وإذا قال سمع الله لمن حمده فقولوا ربنا ولك الحمد وإذا صلى قائما فصلوا قياما وإذا صلى جالسا فصلوا جلوسا أجمعون.»