(۳-۷-۵) خواندن خطبه از روی اوراق نوشته شده
شکی در این نیست که پیامبر ج و یاران بزرگوارشانش از روی دستنوشتهها خطبه نخواندهاند اگرچه برخی از فقهای حنابله چنین عملی را مشروع نمیدانند مگر برای کسی که بدون آن نتواند به نکویی خطبه را ایراد کند ولی باید اشاره کرد که چنین عملی نه تنها هیچ ممانعت شرعی ندارد بلکه از جهات مختلف میتواند سودمند باشد.
خواندن خطبه از روی دستنوشتهها میتواند تسلّط خطیب را بر موضوعاتی که در نظر دارد بیشتر کند و خطیب بهتر و با نظم بیشتر و مستند و با نقل قولهای مستقیم و با دقّت خاص به بیان خطبه میپردازد که این خود دارای مزیّتهایی میباشد که خالی از لطف نیست ولی باید در استفاده از آنها نیز توجه داشت که توجه به اوراق و غافل از اطراف به گونهای که خطیب فقط به اوراق نگاه کند مطلوب نیست. [۹۶۹]
برخی جواز چنین عملی را به جواز خواندن قرآن در نماز از روی نوشته و مصحف برای کسی که بدون آن نمیتواند قرائت کند، قیاس میکنند. [۹۷۰]
در تحلیل این استدلال باید گفت که قیاس معالفارق است؛ زیرا حرکت اندام در ایراد خطبه هیچ اشکالی ندارد و هیچ محذوریّتی بر آن نیست پس این دو با هم تفاوت دارند و قیاس آنها بر هم جایز نیست. (واللهُ العلیمُ أعلمُ بالصّواب)
[۹۶۹] نک: ابن مفلح، الفروع ۲ / ۱۱۷ ، ابن مفلح، المبدع في شرح المقنع،۲ / ۱۶۱، این دو آنرا نقل کردهاند از: ابن عقيل ، وأبو المعالي ، بهوتی، شرح منتهى الإرادات، ۱ / ۲۹۹. و همچنین مراجعه شود به: إرشادات لتحسين خطبة الجمعة ص ( ۷۰ ). [۹۷۰] نک: همانها.