۵- خواندن خطبه
بنا بر نظر جمهور (قول راجح) فقها خواندن خطبه قبل از دو رکعت نماز جمعه [۵۴۳] از شروط صحّت نماز جمعه می‌باشد. (واللهُ العلیمُ أعلمُ بالصوابِ)
أذان نماز جمعه:
أذان در سال اوّل هجری تشریع شد به گونه‌ای که برای هر نماز فرضی یک أذان و یک اقامه وجود دارد و نماز جمعه نیز همانند دیگر نمازهای فرض در زمان پیامبر ج و شیخین – ابوبکر و عمر ب – فقط دارای یک أذان بوده است. و در زمان عثمان بن عفّانس أذان دوّمی بنابر مصلحت و کثرت مسلمانان قبل از أذان اوّل (أذان اصلی) اضافه گردید. [۵۴۴]
در ارتباط به أذانِ روز جمعه لازم به ذکر است:
- أذان روز جمعه در موقعی که امام بر منبر می‌نشیند اعلام می‌گردد.
- فاصلۀ أذان اوّل با أذان دوّم (وقت واقعی نماز جمعه یعنی؛ ظهر) نیم ساعت یا یک ساعت فاصله باشد یعنی؛ مدت زمانی باشد که بنابر شرایط مردم مانند ازدحام و مشاغل و ترافیک و ...، مردم آگاه شوند که به نماز جمعه نزدیک می‌شوند.
- بنابر فرمودۀ خداوند متعال: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِذَا نُودِيَ لِلصَّلَوٰةِ مِن يَوۡمِ ٱلۡجُمُعَةِ فَٱسۡعَوۡاْ إِلَىٰ ذِكۡرِ ٱللَّهِ وَذَرُواْ ٱلۡبَيۡعَۚ﴾[الجمعة: ۹] «ای مؤمنان! هنگامی که روز آدینه برای نماز جمعه أذان گفته شد، به سوی ذکر و عبادت خدا بشتابید و داد و ستد را رها سازید.» معامله در وقت نماز جمعه حرام است ولی از آنجائیکه وقت نماز جمعه از أذان دوّم آغاز می‌شود هرگونه معامله‌ای بین این دو أذان مباح و حلال است.
- با وجود اینکه هدف از أذان دوّم جمع آوری مردم بوده و در صورتی که در جامعه‌ای نیازی به آن نباشد حذف آن ایرادی ندارد، در عصر حاضر که مردم تومارهای ساعت نمازها را در اختیار دارند و رسانه‌ها به پخش أذان و موقع آن مبادرت می‌ورزند و أذان با صدای بلند از بلندگوه‌ها پخش می‌شود چند بار اعلام می‌تواند بی‌فایده باشد و تمسّک به فعل پیامبر ج و شیخین ب أولی می‌باشد. ولی در صورتی که مصلحت و نیاز اقتضا کند و اعلام‌های مکرّر سودمند باشد تکرار دوّم و حتّی سوّم و یا بیشتر مشروع می‌باشد و با مقاصد شریعت هم نوایی دارد.
- هرگونه عملی در این فاصله مبنی بر قرائت قرآن خصوصاّ با صدای بلند و پخش آن از بلندگو و یا أذکار دسته‌جمعی تأییدیه‌ای از شریعت ندارند بلکه هر کس می‌تواند بعد از حضور در مسجد و خواندن دو رکعت تحیة المسجد به قرائت قرآن و یا ذکر تا شروع خطبۀ نماز جمعه مشغول شود و نباید با این اعمال مزاحمت و تشویش برای دیگران حاصل گردد.
در صورتیکه أذان نماز جمعه گفته می‌شود دیگر مساجد که نماز جمعه در آن‌ها اقامه نمی‌گردد نباید أذان بگویند؛ زیرا هدف از أذان اعلام و دعوت به نماز می‌باشد و حال در مساجد دیگر اقامۀ نماز ظهر با جماعت صحیح نمی‌باشد تا جواز أذان گفتن را داشته باشند. (واللهُ العلیمُ أعلمُ بالصوابِ)
[۵۴۳] بنابر اجماع خطبه‌ی نماز قبل از نماز جمعه می‌باشد. نک: ابن حجر، تلخیص الحبیر ،۲/۱۴۷. [۵۴۴] (صحيح): بخاری (ش۹۱۲و۹۱۶) / ابوداود (ش۱۰۸۹) / ترمذي (ش۵۱۶) / نسایی (ش۱۳۹۲) از طریق (ابن ابي ذئب ويونس بن يزيد) روایت کرده‌اند: «عن الزهري عن السائب بن يزيد قال كان النداء يوم الجمعة اوّله إذا جلس الإمام على المنبر على عهد النبي صلى الله عليه وسلم وأبي بكر وعمر رضي الله عنهما فلما كان عثمان رضي الله عنه وكثر الناس زاد النداء الثالث على الزوراء.»