نماز جمعه در فقه اسلامی

(۴-۸-۱۲) خطا کردن امام در نماز جماعت

ممکن است گاهی امام در نمازش خطا کند؛ در اینگونه مواقع، باید به امام خبر داده اشتباه کرده است. سهل بن ساعدس روایت کرده است: «قال رسول الله ج: إِذَا رَابَكُمْ أَمْرٌ فَلْيُسَبِّحْ الرِّجَالُ وَلْيُصَفِّحْ النِّسَاءُ.» [۱۲۵۶] «اگر امام در نماز اشتباه کرد، مردان تسبیح بگویند و زنان هم بر پشت دستهایشان بکوبند.»

حال اگر امام مثلاً در قرائت آیه‌ای یا سوره‌ای خطا کرد مأمومان می‌توانند آن آیه را برای وی بخوانند. و دلیلش هم این بوده که رسول ج در اینگونه مواقع اجازه فرموده‌اند. عبدالله بن عمرب روایت کرده است: «أَنّ النَّبِيَّ صَلَّى صَلاةً يَقْرَأُ فِيهَ فَالْتَبَسَ عَلَيْهِ، فَلَمَّا انْصَرَفَ قَالَ لأُبِيِّ بْنِ كَعْبٍ: أَصَلَّيْتَ مَعَنَا؟ قَالَ: نَعَمْ، قَالَ: فَمَا مَنَعَكَ أَنْ تَفْتَحَ عَلَيَّ ؟.» [۱۲۵۷] «روزی رسول الله ج نماز می‌خواند و در آیاتش خطا کرد. وقتی که نمازش را به اتمام رساند به ابی بن کعب فرمود: آیا با ما نماز خواندی؟ او هم گفت: آری! لذا رسول الله ج فرمود: پس چرا آیه را یادم ننداختی؟». (واللهُ العلیمُ أعلمُ بالصّواب)

[۱۲۵۶] (صحيح): بخاري (ش۷۱۹۰و۱۲۰۴) / مسلم (ش۹۷۶-۹۷۸) / ابوداود (ش۹۴۲) / نسايي (ش۱۱۸۳و۷۹۳) از طريق (مالک بن انس ويعقوب بن عبد الرحمن وعبد العزيز بن أبى حازم وعبيد الله بن عمر وحماد بن زيد) روايت کرده اند: «عن أبي حازم عن سهل بن سعد الساعدي رضي الله عنه أن رسول الله صلى الله عليه وسلم ... .» وفي رواية حماد بن زيد: «إذا نابكم شىء فى الصلاة فليسبح الرجال وليصفح النساء.» [۱۲۵۷] (صحیح): ابوداود (ش۹۰۸) / تمام رازی، الفوائد (ش۲۱۶) / مشيخة ابن البخاري (ج۱ص۶۷۹و۶۸۱) / بغوی، شرح السنة (ج۳ص۱۶۰) / ابن عساکر، تاریخ دمشق (ج۷ص۳۲۶) / بیهقی، السنن الکبری (ش۵۹۹۳) / ابن حبان (ش۲۲۴۲) / طبرانی، المعجم الکبیر (ج۱۲ص۳۱۳) / ابونعیم، معرفة الصحابة (ش۴۳۲۷) از طریق (يزيد بن محمّد الدمشقى و عبد الرحمن بن بحر وزيد بن عبد الصمد وعبدان بن احمد وأحمد بن المعلى الدمشقی وعبد الله بن الوليد) روایت کرده‌اند: «حدثنا هشام بن إسماعيل حدثنا محمّد بن شعيب (بن شابور) أخبرنا عبد الله بن العلاء بن زبر عن سالم بن عبد الله عن عبد الله بن عمر أن النبى (صلى الله عليه وسلم) صلى صلاة فقرأ فيها فلبس عليه فلما انصرف قال لأبى: أصليت معنا؟ قال نعم. قال فما منعك؟» وفی روایة (عبدان بن احمد وأحمد بن المعلى الدمشقی وعبد الله بن الوليد): «فما منعك أن تفتح علي؟» رجال ابوداود «ثقة»ومترج در تهذیب بوده واسنادش هم «صحیح» می‌باشد.