ارزیابی سخنرانی علی‌بن ابی‌طالب در باب نحوه انتخاب خلیفه
به طوری که می‌بینیم حضرت علیسدر گفتار خود که درباره خلافت بیان فرموده است، تصریح کرده که انتخاب شونده باید بیش از دیگران شوکت و قدرت داشته باشد، تا بتواند به درستی بر اوضاع تسلط پیدا کند و به خوبی از عهده انجام امور مهم خلافت بر آید. در اجرای احکام و اوامر خدا در محیط خلافت و سیاست مملکت داناتر از دیگران باشد و نیز شرط کرده که انتخاب کنندگان باید اهلیت انتخاب نمودن را داشته باشند، ولی حد نصابی برای تعدادشان تعیین نفرموده است. سپس صریحاً می‌فرماید همین که این عده که اهلیت داشتند با کسی بیعت کردند، برای خود آن‌ها و مردمی که در شورا حاضر نبوده باشند به حدی الزام آور است که نه خود آن‌ها حق دارند از رأی خود برگردند و نه دیگران حق دارند به مخالفت برخاسته با کسی دیگر بیعت کنند، هرگاه کسی علم فتنه بر افرازد و مخالفت نماید، باید او را نصیحت کرد و به راه آورد، و اگر باز هم به تمرد خود ادامه دهد، باید با او جنگید (و خونش مباح است) [۵۳].
با توجه به فرمایش حضرت علی خلافت حضرت ابوبکر با بیعت همین عده که در شورا حاضر و بیعت کردند کافی بود، زیرا جماعتی از مهاجرین و انصار با او بیعت کردند و آن‌ها هم با توجه به صراحت آن دو آیه مقدسه قرآن کریم که در رفعت شأن و منزلت‌شان نازل گردیده است، مردمی بودند مؤمن حق و مرضی خدا و بهشتی و بدیهی است که چنین مردمی اهلیت انتخاب نمودن داشتند.
[۵۳] حرف (انما) در اصطلاح فن نحو ادات حصر می‌باشد. پس هرجا که انما به کار آید، معنی حصر می‌دهد، یعنی این امر منحصر به این امر می‌باشد، بنابراین چون حضرت علی فرموده است: «إنما الشورى للمهاجرين والانصار» «حق شورا فقط منحصر به مهاجرین و انصار دانسته است».