فتوحات شام و فلسطین در زمان عمر

حضرت عمر میل نداشت مسلمین عرب برای سکونت دائمی تا آنجا در خاک ایران پیش روند که شط العرب را به مسافت زیادی پشت سر بگذارند، زیرا هرگاه در آینده اوضاع دگرگون شود وضعی پیش آید که از لشکر پارس احتمالاً شکست بخورند مانند واقعه جسر دچار مصیبت نشوند که شمشیر را در پشت سر و شط العرب را در پیش داشته تلف شوند.

لذا در همان ایامی که فرماندهانش در خاک ایران پیش می‌رفتند و شهرهای آن را یکی پس از دیگری تصرف می‌کردند دستور داد تا مسلمین در عراق مخصوصاً در بصره و کوفه که آب و هوای آن‌ها با اعراب و حیواناتشان بیشتر از سایر نقاط عراق سازگار بود، سکونت نمایند، لذا مسلمین در این دو شهر ساکن شدند و به تبلیغ دین اسلام، تعلیم دستورات، احکام شریعت، تنظیم امور داخلی، ‌کشت انواع غله و تولید مصنوعات پرداختند. در همان زمان امراء و فرماندهان آن‌ها به ساختن استحکامات نظامی و پیش بینی اوضاع سوق الجیشی و تأسیس پایگاه، پادگان‌ها، ازدیاد اسلحه، ابزار و ذخایر جنگی می‌پرداختند و برای هر گونه پیش آمدی پیش‌بینی می‌کردند.

پس ما اکنون توده مسلمین را در عراق و جنگجویان آن‌ها را در خاک ایران می‌گذاریم تا به کارهایشان برسند و با هم به شام و فلسطین می‌رویم تا ببینیم سرداران مسلمین در آنجا به کجا رسیده‌اند و چه کرده‌اند؟

در همان هنگام که سعد بن ابی‌وقاص از قادسیه فاتحانه به سوی مدائن پیش می‌رفت، ‌و پس از فتح آنجا فرماندهانش را به جلولاء حلوان، تکریت و موصل می‌فرستاد و شهرهای کوفه و بصره را بنا می‌کرد و کارش در عراق به خوبی رونق یافته بود، ‌ابوعبیده بن الجراح، خالد بن الولید، عمرو بن العاص، یزید بن ابی سفیان و شرحبیل بن حسنه در سرزمین شام و فلسطین مشغول جنگ با دولت امپراتوری بیزانس روم بودند.

در تاریخ ابوبکر جریان جنگ یرموک را از آغاز تا پایان به قلم آوردیم، اکنون که می‌خواهیم فتوحات عمر را در این سرزمین به قلم بیاوریم، باید بگوییم که گرچه فتح بزرگ یرموک اندکی پس از وفات ابوبکر و در آغاز خلافت عمر خلیفه دوم واقع شد، ولی باید این جنگ را از فتوحات ابوبکر بشماریم، زیرا او بود که در حیاتش به آنجا لشکر کشید. او بود که برای تضمین پیروزی مسلمین در این جنگ مهیب طبق درخواست ابوعبیده پیاپی به آنجا کمک فرستاد و او بود که خالد بن الولید سردار نامی اسلام را به سمت سپهسالار لشکر یرموک از عراق به آنجا حرکت داد و این سردار زبردست بود که مسلمین را در این جنگ به خوبی رهبری کرد و آن‌ها را به پیروزی بزرگ رسانید و شکست فاحشی بر لشکر بیزانس وارد ساخت.

بنابراین پیروزی مسلمین در این جنگ گرچه در آغاز خلافت عمر به وقوع پیوست، ولی مولود قدرت و زاییده فکر صحیح و نتیجه لشکرکشی ابوبکر بوده و از فتوحات او محسوب می‌شود. آنچه پس از واقعه یرموک فتح شده از فتوحات عمر به شمار می‌رود. اینک این شما و این فتوحات عمر.