شیخین - ابوبکر و عمر

درآمدهای دولت اسلام

درآمدها و عایدات دولت اسلام و اموالی که بیت المال داخل می‌گردید عبارت بود از:

۱- خراج یعنی مالیات محصولات زراعتی که طبق روایت یعقوبی [۱۶۸]به میزان ۲% (دو درصد) از مالکین و کشاورزان غیر مسلمان هنگام برداشت محصول غلات دریافت می‌گردید.

خراج عراق در دوره خلافت حضرت عمر سالیانه ۱۲۰۰۰۰۰۰۰ (یکصد و بیست میلیون) درهم نقره و خراج مصر سالیانه مبلغ ۱۶۰۰۰۰۰۰ (شانزده میلیون) دینار طلا بود. و خراج دریافتی از زردشتیان و سایر افراد غیر مسلمان ایران، شامات و فلسطین نیز ارقام مهمی بوده است.

۲- جزیه یعنی مالیات سرانه که سالیانه از مردم غیر مسلمان مقیم در قلمرو دولت اسلام دریافت می‌گردید مردان سالمند و زنان در تمام سنین و پسران نابالغ از جزیه معاف بودند.

۳- عواید گمرکی که از اموال و اجناس وارداتی خارجیان غیر مسلمان به میزان ۱۰% ده درصد ارزش کالا دریافت می‌شد.

۴- زکات که مطابق قانون اسلام فقط از مسلمین گرفته می‌شد و شامل پول، طلا، نقره، حیوانات و محصولات زراعتی بود و شرح آن د رکتب فقه به تفصیل بیان شده.

در زمان حیات صاحب رسالت یعنی رسول الله جو در طول خلافت خلیفه اول و دوم، دولت اسلام زکات را به وسیله کارمندان و کارکنانی که به نام (عاملین زکات) گمارده می‌شدند،‌ از مردم وصول می‌کرد و به بیت المال مسلمین واریز می‌نمود. دولت اسلام مطابق دستور قرآن آن‌ها را در موارد هشتگانه‌ای که قرآن معین فرموده است صرف می‌کرد.

حضرت عثمان بن عفانسخلیفه سوم در دوره خلافتش مشاهده فرمود که بیت المال مسلمین غنی شده است و مردم نیز به ثروتی رسیده‌اند که دیگر بی‌نیاز شده‌اند، لذا لازم ندید که باز هم زکات به وسیله حکومت از مردم اخذ و به بیت المال داخل شود او اجازه داد که خود مردم زکات اموالشان را به مصرف شرعی برسانند.

[۱۶۸] احمد بن واضح یعقوبی جغرافی دان و تاریخ نویس مدتی از عمر خود را در ارمنستان ترکیه و خراسان ایران به سر برد، پس از آن به طور دائم در مصر اقامت کرد وی در سال ۸۹۷ میلادی وفات یافت. تاریخی نوشت در دو جلد که شامل وقایع ما قبل اسلام و بعد اسلام است. این تاریخ مشهور به تاریخ یعقوبی می‌باشد. (المنجد).