گلچینی از ریاض الصالحین

۱۲- باب الحث على الإزدياد من الخير في أواخر العمر:
باب ترغیب به ازدیاد خیرات در اواخر عمر

قَالَ اللهُ تَعَالَی:

﴿أَوَ لَمۡ نُعَمِّرۡكُم مَّا يَتَذَكَّرُ فِيهِ مَن تَذَكَّرَ وَجَآءَكُمُ ٱلنَّذِيرُۖ﴾[فاطر: ۳۷].

«آیا به شما آن اندازه عمر ندادیم که اگر کسی بخواهد بیدار و هوشیار شود و تذکر گیرد کافی باشد، و (آیا) بیم دهنده‌ای (پیامبرص و به تبعیت از او علمای دین) به پیش شما نیامد؟!».

قال ابن‌ عباس والمحققون: معناه: أو لم نعمرکم ستين سنة؟ و يؤيده الحديث الذی سنذکره إن‌شا‌ء‌الله تعالی.

ابن‌عباس و محققان گفته‌اند: معنی آن، این است که آیا به شما شصت سال عمر ندادیم؟ و حدیثی که ـ ان‌شاءالله ـ به زودی آن را ذکر می‌کنیم، این قول را تأیید می‌کند.

۷۱- عن أَبِي هريرة رضي اللَّه عنه، عن النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قال: «أعْذَرَ اللَّهُ إلى امْرِىءٍ أخَّرَ أجَلَه حَتَّى بلَغَ سِتِّينَ سنةً». رواه البخارى.

۷۱. از ابوهریرهسروایت شده است که پیامبرصفرمودند: «خداوند وقتی مرگ کسی را تا شصت سالگیش به تأخیر اندازد، فرصت زیادی برای عذرخواهی و توبه به او داده است».

۷۲- عن عائشةَ رضي اللَّه عنها قالتْ: مَا صَلَّى رسولُ اللَّه صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ صلاةً بعْد أَنْ نزَلَتْ علَيْهِ ﴿إِذَا جَآءَ نَصۡرُ ٱللَّهِ وَٱلۡفَتۡحُ١﴾[النصر: ۱]، إلاَّ يقول فيها: «سُبْحانك ربَّنَا وبِحمْدِكَ، اللَّهُمَّ اغْفِرْ لى» [۷۷]. متفقٌ عليه.

وفي رواية في الصحيحين عنها: كان رسولُ اللَّه صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُكْثِر أنْ يَقُول فِي ركُوعِه وسُجُودِهِ: «سُبْحانَكَ اللَّهُمَّ ربَّنَا وَبِحَمْدِكَ، اللَّهمَّ اغْفِرْ لِي» متفق علیه.

وفي رواية لمسلم: كان رسولُ اللَّه صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُكْثِرُ أنْ يَقولَ قبْلَ أَنْ يَمُوتَ: «سُبْحانَكَ اللَّهُمَّ وبِحْمدِكَ، أسْتَغْفِركَ وأتُوبُ إلَيْكَ». قالت عائشةُ: قلتُ: يا رسولَ اللَّه! ما هذِهِ الكلِمَاتُ الَّتي أرَاكَ أحْدَثْتَها تَقولها؟ قال: «جُعِلَتْ لِي علامةٌ في أمَّتي إذا رَأيتُها قُلتُها ﴿إِذَا جَآءَ نَصۡرُ ٱللَّهِ وَٱلۡفَتۡحُ١﴾[النصر: ۱]، إلى آخر السورة».

۷۲. از عایشه صدیقهلروایت شده است که فرمود: پیامبرصبعد از نزول: ﴿إِذَا جَآءَ نَصۡرُ ٱللَّهِ وَٱلۡفَتۡحُ١﴾[النصر: ۱]، در هر نماز می‌فرمودند: «سُبْحَانَكَ ربَّنَا وبِحَمْدِكَ، اللَّهُمَّ اغْفِرْ لي» [۷۸].

در روایتی دیگر در صحیحین از حضرت عایشهبآمده است: پیامبرصدر رکوع و سجود زیاد می‌فرمودند: «سُبْحانَكَ اللَّهُمَّ ربَّنَا وَبِحَمْدِكَ، اللَّهمَّ اغْفِرْ لِي».

در روایتی دیگر از صحیح مسلم آمده است: پیامبر صقبل از رحلت خود، زیاد می‌فرمودند: «سُبْحانَكَ اللَّهُمَّ وبِحْمدِكَ، أسْتَغْفِرُكَ وأَتُوبُ إلَيْكَ» [۷۹]عایشه رضی الله عنها می‌فرماید: گفتم: ای رسول خدا! این کلمات چیست که به تازگی می‌گویی؟ پیامبرصفرمودند: «من در مورد امتم، نشانه‌ای برایم قرار داده شده که چون آن را دیدم، این کلمات را بگویم و آن نشانه، در سوره‌ی ﴿إِذَا جَآءَ نَصۡرُ ٱللَّهِ وَٱلۡفَتۡحُ١﴾[النصر: ۱] تا آخر آن است».

۷۳- عن جابر رضي اللَّه عنه قال: قال رسول اللَّه صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «يُبْعثُ كُلُّ عبْدٍ على مَا مَاتَ علَيْهِ» رواه مسلم.

۷۳. از جابرسروایت شده است که پیامبرصفرمودند: «بنده به همان حالتى برانگیخته مى‌شود که مرده است» [۸۰].

[۷۷] «ای پروردگار ما، تو پاک و منزه هستی و ما به سپاس و ستایش تو مشغولیم، خدایا ما را بیامرز!». [۷۸] «خدایا! تو پاک و منزهی و به سپاس و ستایش تو می‌پردازم و از تو آمرزش می‌طلبم و (از گناهانم به درگاه تو توبه می‌کنم». [۷۹] بخاری روایت کرده است؛ [ (۴۹۷۰)]. [۸۰] مسلم روایت کرده است؛ [ (۲۸۷۸)].