۷۳- باب العفو والإعراض عن الجاهلين
باب عفو و گذشت و چشم‌پوشی از جاهلان
قَالَ اللهُ تَعَالَی:
﴿خُذِ ٱلۡعَفۡوَ وَأۡمُرۡ بِٱلۡعُرۡفِ وَأَعۡرِضۡ عَنِ ٱلۡجَٰهِلِينَ١٩٩﴾[الأعراف: ۱۹۹].
«عفو و گذشت داشته باش و به کار نیک امر کن و از نادانان چشم‌پوشی کن».
وَقَالَ تَعَالَی:
﴿فَٱصۡفَحِ ٱلصَّفۡحَ ٱلۡجَمِيلَ٨٥﴾[الحجر: ۸۵].
«عفو کن و درگذر، عفوی نیکو و پسندیده».
وَقَالَ تَعَالَی:
﴿وَلۡيَعۡفُواْ وَلۡيَصۡفَحُوٓاْۗ أَلَا تُحِبُّونَ أَن يَغۡفِرَ ٱللَّهُ لَكُمۡۚ﴾[النور: ۲۲].
«باید عفو کنند و از دیگران درگذرند، مگر دوست ندارید که خداوند شما را بیامرزد؟!».
وَقَالَ تَعَالَی:
﴿وَٱلۡعَافِينَ عَنِ ٱلنَّاسِۗ وَٱللَّهُ يُحِبُّ ٱلۡمُحۡسِنِينَ١٣٤﴾[آل عمران: ۱۳۴].
«کسانی که از مردم گذشت می‌کنند (و بدین وسیله در صف نیکوکاران جایگزین می‌شوند) و خداوند (هم) نیکوکاران را دوست دارد».
وَقَالَ تَعَالَی:
﴿وَلَمَن صَبَرَ وَغَفَرَ إِنَّ ذَٰلِكَ لَمِنۡ عَزۡمِ ٱلۡأُمُورِ٤٣﴾[الشورى: ۴۳].
«کسی که شکیبایی کند و (از گناه دیگران) درگذرد، از زمره‌ی کارهای مطلوب است که باید بر آن عزم را جزم کرد و ماندگار شد».
آیات در این مورد فراوان و معلوم است.
۳۸۳- وعن عائشة رضی الله عنها قالت: ما ضَرَبَ رَسُولُ اللَّه صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ شَيْئاً قَطُّ بِيَدِهِ، ولا امْرأَةً ولاَ خَادِماً، إِلاَّ أَنْ يُجَاهِدَ في سَبِيل اللَّهِ، وما نِيلَ مِنْهُ شَيْءٌ قَطُّ فَيَنْتَقِمَ مِنْ صَاحِبِهِ إِلاَّ أَنْ يُنتَهَكَ شَيْءٌ مِنْ مَحَارِمِ اللَّهِ تعالى: فَيَنْتَقِمَ لِلَّهِ تَعَالَى. رواه مسلم.
۳۸۳. و از عایشه صدیقهلروایت شده است که فرمود: پیامبرصهرگز با دست خود چیزی یا زنی یا خدمتکاری را نزد، مگر در زمانی که در راه خدا جهاد می‌کرد و هرگز به‌خاطر ضرری که به او وارد شد، از صاحبش انتقام نگرفت، مگر این‌که چیزی از محارم (و حدود) خدا شکسته می‌شد که در آن صورت برای خدا انتقام می‌گرفت [۳۷۴].
۳۸۴- وعن أَنس رضي اللَّه عنه قَالَ: كُنتُ أَمْشِي مَعَ رسولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَعَلَيهِ بُردٌ نَجْرَانيٌّ غلِيظُ الْحَاشِيةِ، فأَدركَهُ أَعْرَابيٌّ، فَجَبَذَهُ بِرِدَائِهِ جَبْذَةً شَدِيدَةً، فَنَظَرْتُ إلى صَفْحَةِ عَاتِقِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، وقَد أَثَّرَتْ بِهَا حَاشِيةُ الرِّداءِ مِنْ شِدَّةِ جَبْذَتِهِ، ثُمَّ قال: يَا مُحَمَّدُ! مُرْ لِي مِن مَالِ اللَّهِ الَّذِيْ عِندَكَ. فَالْتَفَتَ إِلَيْهِ، فضحِكَ، ثُمَّ أَمَرَ لَهُ بعَطَاءٍ. متفقٌ عليه.
۳۸۴. از انسسروایت شده است که فرمود: من با پیامبرصراه می‌رفتم، ایشان ردایی نجرانی بر تن داشت که دارای حاشیه‌ای ضخیم بود، شخص بادیه نشینى به ایشان رسید و ردای پیامبرصرا گرفت و سخت کشید. به دور گردن مبارک پیامبرصنگاه کردم، از شدت کشیدن، حاشیه‌ی ردا بر دور گردن ایشان اثر گذاشته بود؛ سپس گفت: ای محمد! امر کن از مال خدا که نزد توست، به من داده شود! پیامبرصبه طرف او رو کرد و تبسم فرمود و دستور داد که چیزی به او ببخشند» [۳۷۵].
(به حدیث شماره: ۳۱، ۳۳ مراجعه شود)
[۳۷۴] مسلم روایت کرده است؛ [(۲۳۲۸)]. [۳۷۵] متفق علیه است؛ [خ (۵۸۰۹)، م (۱۰۵۷)].