۸۴- باب الوفاء بالعهد وإنجاز الوعد
باب وفا به وعده و برآوردن آن
قال اللهُ تَعَالَی:
﴿وَأَوۡفُواْ بِٱلۡعَهۡدِۖ إِنَّ ٱلۡعَهۡدَ كَانَ مَسُۡٔولٗا٣٤﴾[الإسراء: ۳۴].
«به عهد و پیمان خود وفا کنید، چرا که (روز قیامت)، عهد و پیمان مورد پرسش است».
وَقَالَ تَعَالَی:
﴿وَأَوۡفُواْ بِعَهۡدِ ٱللَّهِ إِذَا عَٰهَدتُّمۡ﴾[النحل: ۹۱].
«به پیمان خدا (که با همدیگر می‌بندید) وفا کنید، هرگاه که بستید».
وَقَالَ تَعَالَی:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَوۡفُواْ بِٱلۡعُقُودِۚ﴾[المائدة: ۱].
«ای کسانی که ایمان آورده‌اید! به پیمان‌ها و قراردادها وفا کنید».
وَقَالَ تَعَالَی:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفۡعَلُونَ٢ كَبُرَ مَقۡتًا عِندَ ٱللَّهِ أَن تَقُولُواْ مَا لَا تَفۡعَلُونَ٣﴾[الصف: ۲-۳].
«ای کسانی که ایمان آورده‌اید! چرا سخنی را می‌گویید که خود به آن عمل نمی‌کنید؟ این که چیزی را بگویید که خود به آن عمل نمی‌کنید، گناهی بسیار بزرگ و موجب خشم عظیم خداوند است».
۴۰۵- عن أبي هريرة رضي اللَّه عنه، أنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «آيَةُ الْمُنَافِقِ ثَلاَثٌ: إذا حَدَّثَ كَذَبَ، وَإِذَا وَعَدَ أخْلَفَ، وإذَا اؤْتُمِنَ خَانَ» متفقٌ عليه.
زاد في روايةٍ لِمُسلم: «وإنْ صَامَ وصَلَّى وَزَعَمَ أَنَّهُ مُسلِمٌ».
۴۰۵. و از ابوهریرهسروایت شده است که پیامبرصفرمودند: «نشانه‌ی منافق (و نفاق) سه چیز است: ۱. هنگامی که صحبت کند، دروغ می‌گوید؛ ۲. هنگامی که وعده‌ای دهد، به آن وفا نمی‌کند؛ هنگامی که چیزی را به‌عنوان امانت به او بسپارند، در آن خیانت می‌کند» [۳۹۵].
در روایت مسلم این را اضافه دارد: (هرکس این سه صفت را داشته باشد، منافق است)، هرچند روزه بگیرد و نماز بخواند یا گمان کند که مسلمان است».
۴۰۶- وعن عبدِ اللَّهِ بن عمرو بن العاص رضي اللَّه عنهما، أنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَال: «أرْبَعٌ مَنْ كُنَّ فِيهِ كَانَ مُنَافِقاً خَالِصاً. وَمَنْ كَانَتْ فِيْهِ خَصْلَةٌ مِنْهُنَّ كانَتْ فِيهِ خَصْلَةٌ مِنَ النِّفاقِ حَتَّى يَدَعَهَا: إذا اؤُتُمِنَ خَان، وإذَا حَدَّثَ كَذَبَ، وَإذَا عَاهَدَ غَدَر، وَإذَا خَاصَم فَجَرَ» متفقُ عليه.
۴۰۶. و از عبدالله بن عمرو بن عاصبروایت شده است که پیامبرصفرمودند: «چهار خصلت هست که در هرکس وجود داشته باشند، او منافقی خالص است و هرکس یکی از خصایل در او باشد، خصلتی از نفاق را دارد تا وقتی که آن را ترک کند: (۱) وقتی که امانتی به او سپرده شود، در آن خیانت می‌کند؛ (۲) وقتی که حرف می‌زند، دروغ می‌گوید؛ (۳) هرگاه پیمانی ببندد، عهدشکنی می‌کند؛ (۴) هرگاه با کسی دشمنی و دعوا کند، از حق و حد می‌گذرد و حرف زشت می‌زند و دشنام می‌دهد» [۳۹۶].
[۳۹۵] متفق علیه است؛ [خ (۲۳)، م (۵۹)]. [۳۹۶] متفق علیه است؛ [خ (۲۶۸۳)، م (۲۳۱۴)].