گلچینی از ریاض الصالحین

۲۲۶- باب وجوب الحج وفضله
باب وجوب حج و فضیلت آن

قَالَ اللهُ تَعَالَی:

﴿وَلِلَّهِ عَلَى ٱلنَّاسِ حِجُّ ٱلۡبَيۡتِ مَنِ ٱسۡتَطَاعَ إِلَيۡهِ سَبِيلٗاۚ وَمَن كَفَرَ فَإِنَّ ٱللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ ٱلۡعَٰلَمِينَ٩٧﴾[آل عمران: ۹۷].

«و خدا را حقّى ثابت و لازم بر عهده مردم است که [براى اداى مناسک حج‏] آهنگ آن خانه کنند، [البته‏] کسانى که [از جهت سلامت جسمى و توانمندى مالى و باز بودن مسیر] بتوانند به سوى آن راه یابند، و هرکه ناسپاسى ورزد [و از رفتن به آنجا خوددارى کند به خود زیان زده‏] زیرا خدا از جهانیان بى‏نیاز است».

۷۴۳- وعنْ أبي هُرَيْرةَ، رضي اللَّه عنهُ، قَالَ: خَطَبَنَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَقَالَ: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ، إنَّ اللَّهَ قَدْ فَرَضَ عَلَيْكُمُ الْحَجَّ فَحُجُّوا» فقَالَ رَجُلٌ: أَكُلَّ عَامٍ يَا رَسولَ اللَّهِ؟ فَسَكتَ، حَتَّى قَالَهَا ثَلاَثاً. فَقَالَ رَسُولُ اللِّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «لَوْ قُلْتُ نَعَمْ لَوجَبَتْ وَلَمَا اسـْتَطَعْتُمْ» ثُمَّ قَالَ: «ذَرُوني مَا تَرَكْتُكُمْ، فَإنَّمَا هَلَكَ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ بِكَثْرَةِ سُؤَالِهِمْ، وَاخْتِلاَفِهِم عَلَى أَنْبِيَائِهِمْ، فَإِذَا أَمَرْتُكُمْ بِشَيْءٍ فَأْتُوا مِنْهُ مَا اسْتَطَعْتُمْ، وَإذَا نَهَيْتُكُمْ عَنْ شَيْءٍ فَدَعُوهُ». رواهُ مسلمٌ.

۷۴۳. از ابوهریره ـسـ روایت شده است که فرمود: پیامبرصبرای ما خطبه‌ای ایراد نمودند و در آن فرمودند: «ای مردم! خداوند حج را بر شما واجب کرده است، پس حج کنید»، مردی گفت: آیا هر سال حج انجام شود ای رسول خدا؟! پیامبرصسکوت کرد تا شخص سه بار سؤالش را تکرار کرد، سپس پیامبرصفرمودند: «اگر می‌گفتم: بله، واجب می‌شد و شما نمی‌توانستید»، سپس فرمودند: «تا وقتی که شما را ترک می‌کنم و بحثی برای شما ندارم، مرا به حال خود واگذارید (به تکلیفی که برای شما تعیین می‌کنم کفایت کنید) که همانا امت‌های قبل از شما به واسطه‌ی کثرت سؤالات و اختلاف و عدم موافقت با پیامبران خود از بین رفتند، پس هرگاه چیزی را به شما امر کردم، تا آن‌جا که می‌توانید، از آن انجام دهید و هرگاه شما را از چیزی نهی کردم، آن را ترک کنید» [۷۲۴].

۷۴۴- وَعنْهُ قال: سُئِلَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: أَيُّ العَمَلِ أَفْضَلُ؟ قَالَ: «إِيْمَانٌ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ» قِيْلَ: ثُمَّ مَاذَا؟ قَالَ: «الْجِهَادُ في سَبِيْلِ اللَّهِ» قِيْلَ: ثُمَّ مَاذَا؟ قَالَ: «حَجٌ مَبْرُورٌ». متفقٌ عليهِ.

۷۴۴. از ابوهریره ـسـ روایت شده است که فرمود: از پیامبرصسؤال شد: چه کاری بزرگ‌تر و ثوابش بیشتر است؟ فرمودند: «ایمان به خدا و رسولش»، سؤال شد: بعد از آن چه چیز؟ فرمودند: «جهاد در راه خدا»، سپس گفته شد: بعد از آن چه چیز؟ فرمودند: «حجی مبرور» [۷۲۵].

۷۴۵- وَعَنْهُ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ: «مَنْ حَجَّ فَلَمْ يَرْفُثْ، وَلَمْ يَفْسُقْ، رَجَعَ كَيَوْمِ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ». متفقٌ عليه.

۷۴۵. از ابوهریره ـسـ روایت شده است که فرمود: از پیامبرصشنیدم که می‌فرمودند: «هرکس حج کند و در آن، بدگویی و دعوا و گناه نکند و فسق نورزد، مانند روزی که مادرش او را به دنیا آورده است، باز می‌گردد» [۷۲۶].

۷۴۶- وعَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، قَالَ: «العُمْرَةُ إلى العُمْرَةِ كَفَّارةٌ لِمَا بَيْنَهُمَا، والْحَجُّ الْمَبْرُورُ لَيْسَ لهُ جَزَاءٌ إلاَّ الْجَنَّةَ». متفقٌ عليهِ.

۷۴۶. از ابوهریره ـسـ روایت شده است که پیامبرصفرمودند: «یک عمره تا عمره‌ی بعد، کفاره‌ی گناهان بین آن دو است و حج مبرور، هیچ پاداشی جز بهشت ندارد» [۷۲۷].

۷۴۷- وَعَنْ عائشة رضی الله عنهَا أنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، قَالَ: «مَا مِنْ يَوْمٍ أَكثَرَ مِنْ أنْ يَعْتِقَ اللَّهُ فِيْهِ عَبْداً مِنَ النَّارِ مِنْ يَوْمِ عَرَفَةَ». رواهُ مسلمٌ.

۷۴۷. از عایشه ـلـ روایت شده است که پیامبرصفرمودند: «روزی نیست که خداوند بندگانش را در آن روز بیشتر از روز عرفه از آتش دوزخ رهایی دهد. (یعنی خداوند بندگان خود را بیشتر در روز عرفه از جهنم رهایی می‌دهد)» [۷۲۸].

۷۴۸- وعنِ ابنِ عباسٍ، رضي اللَّه عنهُما، أنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «عُمْرَةٌ في رَمَضَانَ تَعْدِلُ حَجَّةً أَوْ حَجَّةً مَعِيْ» متفقٌ عليهِ.

۷۴۸. از ابن عباس ـبـ روایت شده است که پیامبرصفرمودند: «عمره‌ای در رمضان، برابر است با یک حج ـ یا با حجی همراه من ـ» [۷۲۹].

۷۴۹- وَعَنْهُ أنَّ امْرَأَةً قالَتْ: يا رَسُولَ اللَّهِ، إنَّ فَريضَةَ اللَّهِ عَلَى عِبَادِهِ في الْحَجِّ، أَدْرَكتْ أبي شَيخاً كَبِيراً، لا يَثْبُتُ عَلَى الرَّاحِلَةِ، أَفَأَحُجُّ عَنْهُ؟ قَالَ: «نَعَمْ». متفقٌ عليهِ.

۷۴۹. از ابن عباس ـبـ روایت شده است که فرمود: زنی عرض کرد: ای رسول خدا! پدرم (در حالی مسلمان شده و) فریضه‌ی خدا بر بندگان -حج- را دریافته است که بسیار پیر است و نمی‌تواند خود را بر مرکب نگه دارد، آیا من از طرف او برایش حج انجام بدهم؟ پیامبرصفرمودند: «بله» [۷۳۰].

(به حدیث شماره: ۶۴۴ و ۱۲۳ مراجعه شود).

[۷۲۴] مسلم روایت کرده است؛ [(۱۳۳۷)]. [۷۲۵] متفق علیه است؛ [خ (۱۵۱۹)، م (۸۳)]. [۷۲۶] متفق علیه است؛ [خ (۱۵۲۱)، م (۱۳۵۰)]. [۷۲۷] متفق علیه است؛ [خ (۱۷۷۳)، م (۱۳۴۹)]. [۷۲۸] مسلم روایت کرده است؛ [(۱۳۴۸)]. [۷۲۹] متفق علیه است؛ [خ (۱۷۸۲)، م (۱۲۵۶)]. [۷۳۰] متفق علیه است؛ [خ (۱۵۱۳)، م (۱۳۳۴)].