گلچینی از ریاض الصالحین

۷۱- باب حسن الخلق
باب حسن خلق (نیکورفتاری)

قَالَ اللهُ تَعَالَی:

﴿وَإِنَّكَ لَعَلَىٰ خُلُقٍ عَظِيمٖ٤﴾[القلم: ۴].

«(ای پیامبرص) تو دارای خوبی سترگ (صفات پسندیده و نیک) هستی».

وَقَالَ تَعَالَی:

﴿وَٱلۡكَٰظِمِينَ ٱلۡغَيۡظَ وَٱلۡعَافِينَ عَنِ ٱلنَّاسِۗ﴾[آل عمران: ۱۳۴].

«کسانی که خشم خود را فرو می‌خورند و از مردم گذشت می‌کنند...».

۳۶۹- وعن أَنسٍ رضيَ اللَّه عنه قال:كانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَحْسنَ النَّاسِ خُلقاً.متفقٌ عليه.

۳۶۹. و از انسسروایت شده است که فرمود: پیامبرصبهترین مردم از لحاظ اخلاق بود و زیباترین اخلاق را داشت [۳۶۰].

۳۷۰- وعن عبد اللَّهِ بن عمرو بن العاص رضي اللَّه عنهما قال: لم يَكُنْ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَاحِشاً ولا مُتَفَحِّشاً. وَكَانَ يَقُولُ: «إِنَّ مِنْ خِيَارِكُم أَحْسَنُكُم أَخْلاقاً» متفقٌ عليه.

۳۷۰. از عبدالله بن عمروبن عاص مروایت شده است که فرمود: پیامبرصبداخلاق و دشنام دهنده و بددهن نبود و می‌فرمودند: «به یقین از بهترین شما، کسی است که اخلاقش نیکوتر باشد» [۳۶۱].

۳۷۱- وعن عائشةَ رضيَ اللَّه عنها، قاَلَتْ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ: «إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَيُدْرِكُ بِحُسْنِ خُلُقِهِ دَرَجةَ الصَّائِمِ القَائِمِ» رواه أبو داود.

۳۷۱. از حضرت عایشهلروایت شده است که فرمود: از پیامبرصشنیدم که می‌فرمودند: «مؤمن، با خوشرفتاری و حسن‌خلق خود، به درجه‌‌ی روزه‌دار شب زنده‌دار می‌رسد (کسی که روز، روزه و شب، به عبادت خدا ایستاده است)» [۳۶۲].

۳۷۲- وعن أبي أُمَامَة الباهِليِّ رضي اللَّه عنه قال: قال رسول اللَّه صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «أَنا زَعِيمٌ بِبَيْتٍ في رَبَضِ الْجَنَّةِ لِمَنْ تَرَكَ الْمِراءَ وَإِنْ كَانَ مُحِقّاً، وَبِبَيْتٍ فِي وَسَطِ الْجنَّةِ لِمَنْ تَرَكَ الكَذِبَ، وإِن كَانَ مَازِحاً، وَبِبَيْتٍ فِي أَعْلَى الْجَنَّةِ لِمَنْ حَسُنَ خُلُقُهُ» حديث صحيح، رواه أبو داود بإِسناد صحيح.

۳۷۲. از ابوامامه‌ی باهلیسروایت شده است که پیامبر صفرمودند: «من، ضامن خانه‌ای در اطراف بهشت برای کسی هستم که ستیز و دشمنی و خصومت و ناسازگاری را ترک کند، اگرچه در اختلاف و ستیزه حق به جانب او باشد. و ضامن خانه‌ای در وسط بهشت برای کسی هستم که دروغ را ترک کند، هرچند که به عنوان شوخی باشد و ضامن خانه‌ای در بالای بهشت برای شخصی هستم که خوش‌اخلاق باشد» [۳۶۳].

۳۷۳- وعن جابر رضي اللَّه عنه أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «إِنَّ مِنْ أَحَبِّكُمْ إِليَّ، وَأَقْرَبِكُمْ مِنِّيْ مَجْلِساً يَومَ القِيَامَةِ، أَحَاسِنُكُمْ أَخْلاَقاً. وإِنَّ أَبَغَضَكُمْ إِليَّ وَأَبْعَدَكُم مِنِّيْ يَومَ الْقِيامةِ، الثَّرْثَارُونَ والْمُتَشَدِّقُونَ وَالْمُتَفَيْهِقُونَ» قالوا: يَا رَسُولَ اللَّه! قَدْ عَلِمْنَا الثَرْثَارُونَ وَالمُتَشَدِّقُونَ، فَمَا الْمُتَفَيْهِقُونَ؟ قَالَ: «الْمُتَكَبِّرُونَ» رواه الترمذي وقال: حديث حسن.

۳۷۳. از جابرسروایت شده است که پیامبرصفرمودند: «محبوب‌ترین کسان شما نزد من و نزدیک‌ترین شما به همنشینی من در روز قیامت، خوش‌اخلاق‌ترین شماست؛ و مبغوض‌ترین شما نزد من و دورترین شما در روز قیامت از من ثرثاران و متشدقان و متفیهقان (: پرگویان متکلف و لافزنان ومتظاهران وخودنمایان به فصاحت در کلام و کسانی که غلیظ سخن می‌‌گویند) هستند»، صحابه گفتند: ای رسول خدا! ثرثار و مشتدق را می‌دانیم، متفیهقان چه کسانی هستند؟ فرمودند: «متکبرانند» [۳۶۴].

(به احادیث شماره: ۱۸۵، ۳۵۴ مراجعه شود).

[۳۶۰] متفق علیه است؛ [خ (۶۲۰۳)، م (۲۱۵۰)]. [۳۶۱] متفق علیه است؛ [خ (۳۵۵۹)، م (۲۳۲۱)]. [۳۶۲] ابوداوود روایت کرده است [(۴۷۹۷)]. [۳۶۳] حدیثی صحیح است که ابوداود[(۴۸۰۰)] به اسناد صحیح روایت کرده است. [۳۶۴] ترمذی روایت کرده [(۲۰۱۹)] و گفته است: حدیثی حسن است.