گلچینی از ریاض الصالحین

۱۴۲- باب استحباب تشميت العاطس إذا حمد الله تعالی وکراهة تشميته إذا لم يحمد الله تعالی وبيان آداب التشميت والعطاس والتثاؤب
باب استحباب دعا برای عطسه‌کننده، اگر الحمدلله بگوید و کراهت دعا برای او اگر حمد خدای را به جای نیاورد و بیان آداب دعا برای عطسه زننده و آداب عطسه و خمیازه

۵۱۹- عن أَبي هريرة رَضِيَ اللهُ عَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «إِذَا عَطَسَ أحَدُكُمْ فَلْيَقُلْ: الْحَمْدُ للهِ، وَلْيَقُلْ لَهُ أخُوهُ أَوْ صَاحِبُهُ: يَرْحَمُكَ اللهُ. فإذَا قَالَ لَهُ: يَرْحَمُكَ اللهُ، فَليَقُلْ: يَهْدِيكُمُ اللهُ وَيُصْلِحُ بَالَكُمْ» رواه البخاري.

۵۱۹. از ابوهریره ـسـ روایت شده است که پیامبرصفرمودند: «هرگاه یکی از شما عطسه کرد، بگوید: «الْحَمْدُ للهِ»و برادر یا دوستش، به او بگوید: «يَرْحَمُكَ اللهُ»(خداوند بر تو رحم کند) و چون (دوست) او به او «يَرْحَمُكَ اللهُ»گفت، شخص عطسه کننده بگوید: «يَهْدِيكُمُ اللهُ وَيُصْلِحُ بَالَكُمْ»(خداوند شما را هدایت و احوالتان را اصلاح کند!» [۵۰۹].

۵۲۰- وعن أَبي موسى رَضِيَ اللهُ عَنْهُ، قَالَ : سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، يَقُولُ: «إِذَا عَطَسَ أَحَدُكُمْ فَحَمِدَ اللهَ فَشَمِّتُوهُ، فَإنْ لَمْ يَحْمَدِ اللهَ فَلاَ تُشَمِّتُوهُ» رواه مسلم.

۵۲۰. و از ابوموسی ـسـ روایت شده است که گفت: از پیامبرصشنیدم که می‌فرمودند: «هرگاه یکی از شما عطسه کرد و سپاس و ستایش خداوند را به جای آورد، (یعنی: «الْحَمْدُ للهِ»گفت) او را با دعای خیر خود جواب دهید (یعنی: «يَرْحَمُكَ اللهُ»بگویید) و اگر حمد خدای را به جای نیاورد، برایش دعای خیر نکنید» [۵۱۰].

۵۲۱- وعن أبي هريرة رضي الله عنه قَالَ: كَانَ رسول الله صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا عَطَسَ وَضَعَ يَدَهُ أَوْ ثَوْبَهُ عَلَى فِيهِ، وَخَفَضَ - أَوْ غَضَّ - بِهَا صَوْتَهُ. شَكَّ الراوي. رواه أبوداود، والترمذي وقال: حديث حسن صحيح.

۵۲۱. و از ابوهریره ـسـ روایت شده است که فرمود: پیامبرصهر وقت عطسه می‌کرد، دست یا لباسش را بر دهانش می‌گذاشت، و بدین وسیله صدای عطسه‌ی خود را پنهان می‌کرد ـ پایین می‌آورد ـ راوی (در بین پایین آوردن یا پنهان کردن) شک کرده است [۵۱۱]و [۵۱۲].

۵۲۲- وعن أبي موسى رضي الله عنه قَالَ: «كَانَ الْيَهُودُ يَتَعَاطَسُونَ عِنْدَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَرْجُونَ أنْ يَقُولَ لَهُمْ: يَرْحَمُكُمُ اللهُ، فَيَقُولُ: يَهْدِيْكُمُ اللهُ وَيُصْلِحُ بَالَكُمْ» رواه أبوداود، والترمذي وقال: حديث حسن صحيح.

۵۲۲. و از ابوموسی ـسـ روایت شده است که فرمود: یهودی‌ها نزد پیامبرصعطسه می‌کردند، به امید این‌که به آنان بفرماید: «يَرْحَمُكُمُ اللهُ»(خداوند بر شما رحم کند)، اما پیامبرصمی‌فرمودند: «يَهْدِيْكُمُ اللهُ وَيُصْلِحُ بَالَكُمْ»(خداوند شما را هدایت و احوال شما را اصلاح کند)» [۵۱۳].

۵۲۳- وعن أبي سعيد الخدري رضي الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: إذَا تَثَاءَبَ أحَدُكُمْ فَلْيُمْسِكْ بَيَدِهِ عَلَى فِيْهِ، فَإِنَّ الشَّيْطَانَ يَدْخُلُ» رواه مسلم.

۵۲۳. و از ابوسعید خدری ـسـ روایت شده است که پیامبرصفرمودند: «وقتی که یکی از شما خمیازه کشید، دستش را بر دهان خود بگذارد، زیرا شیطان (از آن راه) داخل می‌شود» [۵۱۴].

[۵۰۹] بخاری روایت کرده است؛ [(۶۲۲۴)]. [۵۱۰] مسلم روایت کرده است؛ [(۲۹۹۲)]. [۵۱۱] ابوداود [(۵۰۲۹)] و ترمذی [(۲۷۴۶)] روایت کرده‌اند و ترمذی گفته است: حدیث حسن صحیح است. [۵۱۲] این عمل یکی از توصیه‌های اکید بهداشت فردی در جهان جدید است ـ ویراستاران. [۵۱۳] ابوداود [(۵۰۳۸)] و ترمذی [(۲۷۴۰)] روایت کرده‌اند و ترمذی گفته است: حدیث حسن صحیح است. [۵۱۴] مسلم روایت کرده است؛ [(۶۲۶۳)].