ترجمه فارسی المرتضى، پژوهشى تاريخى و فراگير پيرامون زندگانى على رضی الله عنه

سیره و اخلاق یزید

طبرانى مى‏گوید: «یزید در جوانى اهل شراب بود و به شیوه‏ى جوانان عمـل مى‏کرد» [۶۰۹]. ابن کثیر مى‏گوید:

«یزید خصلت‏هاى خوبى هم داشت؛ مثل سخاوت، بردبارى، فصاحت، شعرگویى، شجاعت و حسن تدبیر در کشوردارى. از جمال و زیبایى نیز برخوردار بود و خوش برخورد بود، از عیوبش این که دنبال خواسته‏هاى نفسانى مى‏رفت، گاهى بعضى از نمازها را ترک مى‏کرد و نمى‏خواند [۶۱۰]. بیشترین عیبى که متوجه او شده، شراب‏خوارى و شهوت‏پرستى و ارتکاب بعضى از اعمال ناپسند بود [۶۱۱]. یزید را به «زندیق» و ملحد بودن متّهم نکرده‏اند، بلکه فاسق بوده است [۶۱۲]. گویند: یزید به موسیقى، باده‏نوشى و شکار، شهرت داشت و به داشتن سگ و غلام علاقه‏مند بود، قوچ و خرس و میمون را به جان هم مى‏انداخت و تماشا مى‏کرد [۶۱۳]. یزید در سال ۲۵ یا ۲۶ یا ۲۷ هجرى ـ به اختلاف روایات ـ به دنیا آمد و در زمان حیات پدرش براى او بیعت گرفته شد و بعد از وفات پدرش، این بیعت را در رجب سال ۶۰ هجرى تجدید و مؤکد کرد [۶۱۴]. عمر بن خطابسفرمود:

«به پروردگار کعبه سوگند! که مى‏دانم عرب چه وقت هلاک مى‏شود؛ وقتى که زمامدار آن‌ها کسى باشد که زمان جاهلیت را در نیافته و در اسلام نیز رسوخ و امتیازى نداشته باشد» [۶۱۵]. ولایت یزید ـ که سیره‏اش ذکر شد ـ حادثه‏اى بود که در عصر اول اسلام و عصرى که متصل با دوره‏ى خلافت راشده بود، قابل تحمل نبود، در آن وقت هنوز بزرگانى از صحابه و تابعین در قید حیات بودند و در میان آنان کسانى بودند که به خلافت و رهبرى مسلمانان سزاوارتر بودند و بهتر مى‏توانستند اهداف و آرمان‏هاى اسلامى را که قرآن بیان فرموده و مقصود تشکیل خلافت هستند تحقق بخشند. بنابراین طبیعى بود که نسبت به این امر، بیش از زمان‏هاى بعدى حساسیت نشان داده شود. اگر این امر در دوره‏هاى بعدى به وقوع مى‏پیوست تا این حد حساسیت و واکنش نشان داده نمى‏شد، چنان که در زمان‏هاى بعدى (عصر اموى و عباسى) در عمل ثابت شد.

[۶۰۹] ابن کثیر، البدایة والنهایة، ج ۸، ص ۲۲۸. [۶۱۰] همان منبع، ص ۲۳۰. [۶۱۱] همان منبع، ص ۲۳۲. [۶۱۲] همان منبع، ص ۲۳۲. محققان برآنند که این سیره و اخلاق یزید مربوط به زمان حکومت اوست، ولى در زمان حیات پدرش به فسق و فجور معروف نبود. (ر.ک: «معاویه و حقایق تاریخى»، اثر علامه محمّد تقى عثمانى) (مترجم) [۶۱۳] همان منبع، ص ۲۳۵. [۶۱۴] ابن کثیر، البدایة والنهایة، ج ۸، ص ۲۲۶. وفات معاویه به اتفاق مورّخان در رجب سال ۶۰ هجرى در دمشق پیش آمد و عمرش ۷۸ سال و بنا به قولى متجاوز از هشتاد سال بود. البدایة والنهایة، ج ۸، ص ۱۴۳. [۶۱۵] البدایة والنهایة، ج ۸، ص ۲۳۲.