فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد چهارم

۳۳- باب: الْخِدْمَةِ فِي الْغَزْوِ
باب [۳۳]: خدمت در جهاد

۱۲۴۸- عَنْ أَنَسَ بْنَ مَالِكٍ س، قَالَ: خَرَجْتُ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ج، إِلَى خَيْبَرَ أَخْدُمُهُ، فَلَمَّا قَدِمَ النَّبِيُّ ج، رَاجِعًا وَبَدَا لَهُ أُحُدٌ، قَالَ: «هَذَا جَبَلٌ يُحِبُّنَا وَنُحِبُّهُ» [رواه البخاری: ۲۸۸٩].

۱۲۴۸- از انسسروایت است که گفت: با پیامبر خدا جبه طرف خیبر رفتم، و خدمت ایشان را می‌کردم، چون پیامبر خدا جبرگشتند، و کوه (احد) برای‌شان نمایان شد، فرمودند: «این کوهی است که او ما را دوست دارد، و ما او را دوست داریم» [۱۶۲].

۱۲۴٩- عَنْ أَنَسٍ س، قَالَ: كُنَّا مَعَ النَّبِيِّ ج، أَكْثَرُنَا ظِلًّا الَّذِي يَسْتَظِلُّ بِكِسَائِهِ، وَأَمَّا الَّذِينَ صَامُوا فَلَمْ يَعْمَلُوا شَيْئًا، وَأَمَّا الَّذِينَ أَفْطَرُوا فَبَعَثُوا الرِّكَابَ وَامْتَهَنُوا وَعَالَجُوا، فَقَالَ النَّبِيُّ ج: «ذَهَبَ المُفْطِرُونَ اليَوْمَ بِالأَجْرِ» [رواه البخاری: ۲۸٩٠].

۱۲۴٩- از انسسروایت است که گفت: با پیامبر خدا جبودیم، و بیشترین سایه برای کسی بود که با چادرش بر بالای خود سایه می‌کرد.

و کسانی که روزه گرفتند، هیچ کاری کرده نتوانستند، ولی کسانی که روزه را خوردند، آب و علف شتران را آماده کرده و زحمت کشیدند و در خدمت دیگران بودند.

پیامبر خدا جفرمودند: «امروز روزه خوران ثواب کامل را بردند» [۱۶۳].

[۱۶۲] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: مراد از محبت کوه نسبت به پیامبر خدا جمی‌شود که محبت حقیقی باشد، و خداوند متعال بر هر کاری قادر و توانا است، و کوه (أحد) تنها جمادی نبود که پیامبر خدا جرا دوست داشت، طوری که در قصۀ منبر پیامبر خدا جگذشت، دیدیم که تنۀ درختی که پیامبر خدا جبر آن می‌ایستادند و خطبه می‌دادند، از فراق ایشان به ناله افتاد، و همچنین مراد از محبت پیامبر خدا جنسبت به کوه (أحد)، احتمال دارد که خود کوه (أحد) باشد، زیرا چه بسا می‌شود که انسان چیزی را از جمادات دوست داشته باشد، چنانچه می‌شود که مراد از آن، اهل کوه (أحد) یعنی مردم مدینۀ منوره باشند، و نظیر آن این قول خداوند متعال است که می‌فرماید: ﴿وَسۡ‍َٔلِ ٱلۡقَرۡيَةَ﴾که مراد از آن، اهل قریه است. [۱۶۳] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) ثواب خدمت کردن در جهاد، از ثواب روزه گرفتن در سفر بیشتر است. ۲) مجاهدین در جهاد باید در خدمت یکدیگر باشند. ۳) خدمت کردن برای شخصی بالاتر ، و یا پائین‌تر از خود کار پسندیده و نیکی است.