فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد چهارم

٧٠- لاَ يُعَذَّبُ بِعَذَابِ الله
باب [٧٠]: به [مانند] عذاب خدا نباید عذاب کرد

۱۲٩۴- عَنِ ابْنِ عَبَّاس ب: لما بلغه أَنَّ عَلِيًّا س، حَرَّقَ قَوْمًا، فَبَلَغَ ابْنَ عَبَّاسٍ فَقَالَ: لَوْ كُنْتُ أَنَا لَمْ أُحَرِّقْهُمْ لِأَنَّ النَّبِيَّ جقَالَ: «لاَ تُعَذِّبُوا بِعَذَابِ اللَّهِ»، وَلَقَتَلْتُهُمْ كَمَا قَالَ النَّبِيُّ ج: «مَنْ بَدَّلَ دِينَهُ فَاقْتُلُوهُ» [رواه البخاری: ۳٠۱٧].

۱۲٩۴- از ابن عباسبروایت است که چون برایش خبر رسید که علیسمردمی را به آتش سوزانیده است، وگفت: اگر من می‌بود آن‌ها را نمی‌سوزانیدم، زیرا پیامبر خدا جفرمودند: «به عذاب خدا عذاب نکنید» بلکه آن‌ها را مطابق قول پیامبر خدا جکه فرمودند: «کسی که دینش را تبدیل کرد بکشید» می‌کشتم [۲۱۴].

[۲۱۴] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) علیسکسانی را به آتش سوزانیده بود که دربارۀ وی ادعای روبیت نموده و می‌گفتند: علی خدا است، و چون چنین گناه بس بزرگی را مرتکب شده بودند، علیسآن‌ها را به خست‌ترین عذابی عقوبت نمود، و با این هم چون سخن ابن عباس برای علیسرسید گفت: ابن عباس راست می‌گوید. ۲) وقتی که علیسآن گروه را به آتش سوزانید، گفتند: اکنون برای ما یقین بیشتری حاصل شد که خدای حقیقی تو هستی، زیرا به آتش جز پروردگار آتش دیگر کسی عذاب نمی‌کند، و این آخری تلقین شیطان در کفر و ردت و گمراه ساختن آن بد بخت‌ها بود. ۳) نظر عامۀ علماء این است که سوزانیدن به آتش در هر عقوبتی خواه حدود باشد و خواه قصاص جواز ندارد، ولی بعضی از صحابه مانند علی بن ابی طالب و خالد بن ولید آن را جواز می‌دهند، و گویند هنگامی که خالد بن ولید بعضی از مرتدین را سوزانید، عمرسنزد ابوبکرسرفت و گفت این شخصی را که به عذاب خدا تعذیب می‌کند، عزل کن، ابوبکرسگفت: شمشیری را که خداوند بر مشرکین مسلط ساخته است، از بین نمی‌برم.