فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد چهارم

۴۴- باب: الدُّعاءِ عَلَى المُشْرِكِينَ بِالهَزيمَةِ وَالزَّلْزَلَةِ
باب [۴۴]: دعا بر مشرکین به هزیمت و تزلزل

۱۲۶۳- عَبْدَ اللَّهِ بْنَ أَبِي أَوْفَى ب، يَقُولُ: دَعَا رَسُولُ اللَّهِ جيَوْمَ الأَحْزَابِ عَلَى المُشْرِكِينَ، فَقَالَ: «اللَّهُمَّ مُنْزِلَ الكِتَابِ، سَرِيعَ الحِسَابِ، اللَّهُمَّ اهْزِمِ الأَحْزَابَ، اللَّهُمَّ اهْزِمْهُمْ وَزَلْزِلْهُمْ» [رواه البخاری: ۲٩۳۳].

۱۲۶۳- از عبدالله ابن ابی أوفیبروایت است که گفت: پیامبر خدا ج در جنگ احزاب بر مشرکین نفرین کرده و گفتند که:

«الهی! تو نازل کنندۀ کتاب و سریع الحساب هستی، الهی! این احزاب را هزیمت بده و متزلزل بساز» [۱۸٠].

۱۲۶۴- عَنْ عَائِشَةَ ل: أَنَّ اليَهُودَ، دَخَلُوا عَلَى النَّبِيِّ ج، فَقَالُوا: السَّامُ عَلَيْكَ، فَلَعَنْتُهُمْ، فَقَالَ: «مَا لَكِ» قُلْتُ: أَوَلَمْ تَسْمَعْ مَا قَالُوا؟ قَالَ: «فَلَمْ تَسْمَعِي مَا قُلْتُ وَعَلَيْكُمْ» [رواه البخاری: ۲٩۳۵].

۱۲۶۴- از عائشهلروایت است که: [مردمی از] یهود نزد پیامبر خدا جآمده و گفتند: (السام عليك)یعنی: مرگ بر تو باد [و یهود این چیز را به عوض: السلام عليكمگفتند]، و عائشهلآن‌ها را لعنت کرد.

پیامبر خدا جفرموند: «چرا آن‌ها را لعنت می‌کنی»؟

گفتم: مگر نشنیدید که چه گفتند؟

فرمودند: «مگر نشنیدی که من چه گفتم: [در جواب‌شان] گفتم: وعليكم»]یعنی: مرگ به خود شما باد]» [۱۸۱].

[۱۸٠] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) نفرین کردن بر دشمن در هنگام جنگ جواز دارد. ۲) اینکه پیامبر خدا جبر آن‌ها دعای هزیمت کردند نه دعای هلاکت، مقصد آن بود که از شر آن‌ها فعلا خلاص شوند، و نصرت نصیب مسلمانان گردد، و در عین حال امید داشتند که شاید در آینده بعضی از آن‌ها هدایات گردیده و مسلمان شوند. [۱۸۱] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) در روایت ابن عیینه به عوض (وعلیکم) (علیکم) آمده است، و از نگاه معنی این روایت منسجم‌تر است، زیرا (وعلیکم) معنی اشتراک را می‌دهد، و این چیز مراد نیست، ولی (علیکم) معنی رد لعنت را تنها بر آن‌ها می‌دهد، و مراد همین چیز است، و در روایاتی که به اثبات (واو) یعنی (وعلیکم) آمده است، می‌گویند که (واو) زائد است. ۲) اکثر علماء بر این نظر اند که جز در وقت ضرورت، نباید اول مسلمان بر اهل کتاب سلام بدهد، و اگر کسی از اهل کتاب بر وی سلام کرد، او فقط جواب سلامش را بگوید. ۳) در رد سلام بگوید: (علیکم) و یا بگوید: (وعلیکم اسلام)، ولى (ورحمة الله وبرکاته) را نباید بگوید.