فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد چهارم

۶۱- باب: التَّسْبِيحِ إِذَا هَبَطَ وَادِياً
باب [۶۱]: تسبیح گفتن در وقت سرازیر شدن به طرف دشت

۱۲۸۵- عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ ب، قَالَ: «كُنَّا إِذَا صَعِدْنَا كَبَّرْنَا، وَإِذَا نَزَلْنَا سَبَّحْنَا» [رواه البخاری: ۲٩٩۳].

۱۲۸۵- از جابر بن عبدالله انصاریسروایت است که گفت: هنگام بالا شدن به بلندی تکبیر می‌گفتیم، و هنگام سرازیر شدن تسبیح [۲٠۴].

[۲٠۴] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: معنی سخن جابرسکه گفت: (هنگام بالا شدن به بلندی تکبیر می‌گفتیم، و هنگام سرازیر شدن تسبیح) این است که هنگام بالا شدن به بلندی (الله اكبر)، و در هنگام سرازیر شدن (سحبان الله) می‌گفتند، و شاید سببش آن باشد که مسلمان در وقت قرار داشتن در جای بلند و مرتفع، کبریای الهی را در نظر آورد و تکبیر بگوید، و ذات الهی را از همه چیز بالاتر و بزرگ‌تر بشمار آورد، و در هنگامی که در بطن وادی است، به متابعت از یونس÷که در بطن ماهی تسبیح می‌گفت، تسبیح بگوید، تا از ذلت و گرفتار شدن در چنگ دشمن نجات بیابد، والله تعالی اعلم.