۵۰- عبدالعزیز بن (عبدالله بن) ابی سلمة ماجشون/ [۱۰۳۲] [متوفّای ۱۶۴ ه . ق]
علامه ذهبی در کتاب «تذكرة الحفّاظ» [۱۰۳۳]گوید:
وی، پیشوای علمی و فقیه دین، «ابوعبدالله عبدالعزیز بن ابوسلمة بن عبدالله بن ابوسلمة تیمی مدنی» و آزاده‌ی «آل هُدیر» می‌باشد.
از علماء و بزرگانی که وی، از آن‌ها، به روایت حدیث پرداخته است، می‌توان بدین افراد اشاره کرد:
زهری؛ عبدالله بن دینار؛ سعد بن ابراهیم؛ وهب بن کیسان؛ عبدالرحمن بن مهدی؛ ابونعیم؛ حجّاج بن منهال؛ عبدالعزیز بن عبدالله اویسی؛ علی بن جعد؛ یحیی بن بکیر؛ احمد بن یونس و شمار زیادی از دیگر طلایه داران و پیشقراولان عرصه‌ی حدیث شناسی.
عبدالعزیز بن ابوسلمة، یکی از علماء و دانشمندان ربّانی، فرهیختگان و اندیشمندان الهی و دانشوران و صاحب نظران خدایی بود.
یحیی بن معین گوید: «ثقة»؛ «عبدالعزیز ماجشون، روایت کننده‌ای مؤثق و قابل اعتماد بود».
ابوالولید طیالسی گفته است: «كان یصلح للوازارة»؛ «ابن ماجشون، لیاقت و شایستگی وزارت را داشت و برای این کار، مناسب و برازنده و شایسته و کاردان و توانا و بایسته بود».
برخی گفته‌اند که کنیه‌ی «عبدالعزیز»؛ «ابوالاصبغ» بوده است؛ وی به سال ۱۶۴ ه . ق درگذشت و دار فانی را وداع گفت.
و حافظ ابن حجر عسقلانی در کتاب «تهذیب التهذیب» [۱۰۳۴]گوید:
ابوزرعة؛ ابوحاتم و نسایی گفته‌اند: «ثقة»؛ «ابن ماجشون، از زمره‌ی راویان ثقه و معتبر و مطمئن و قابل اعتماد بود».
ابن خِراش گوید: «صدوق»؛ «عبدالعزیز بن ابوسلمة، فردی صادق و راستگو و مطمئن و امین بود».
ابن سعد گفته است: «كان ثقة كثیر الحدیث؛ وكان فقیهاً ورعاً»؛ «ابن ماجشون، روایت کننده‌ای مطمئن و مورد وثوق بود که به نقل و روایت احادیث فراوانی پرداخته بود؛ و وی، فقیهی پارسا و دانشمندی خداترش و فرهیخته‌ای پرهیزگار بود».
و بخاری نیز بدین سان به تعریف و تمجید وی پرداخته و او را فردی مؤثّق و قابل اعتماد و فقیهی پارسا و خداترس معرفی نموده است.
احمد بن صالح گوید: «كان نزهاً، صاحب سنّة، ثقة»؛ «ابن ماجشون، در راستای یادگیری و فراگیری احادیث و روایات، بسیار به سفر و گردش می‌پرداخت و در این زمینه، از هیچ تلاش و کوششی دریغ نمی‌ورزید؛ او صاحب سنّت و متعهّد و پایبند بدان و فردی ثقه و معتبر و مطمئن و قابل اعتماد نیز بود».
ابوبکر بزّار گوید: «ثقة»؛ «ابن ماجشون، روایت کننده‌ای مؤثق و مورد اعتماد می‌باشد».
موسی بن هارون حمّال گوید: «كان ثبتاً مُتقناً»؛ «ابن ماجشون، از زمره‌ی راویان مطمئن و قابل اعتماد، ماهر و خبره، زبردست و چیره، کاردان و توانا و متخصّص و خبره بود».
ناگفته نماند که عبدالعزیز بن ابوسلمة ماجشون، از آن دسته از راویان و محدّثانی می‌باشد که بخاری، مسلم، ترمذی، ابوداود، نسایی و ابن ماجه، از وی حدیث روایت نموده‌اند.
علامه محمد بن یوسف صالحی دمشقی شافعی در کتاب «عقود الجمان» [۱۰۳۵]، و همچنین حافظ ابن بزّاز کردری نیز در کتاب «المناقب» [۱۰۳۶]، ابن ماجشون را در شمار روایت کنندگان از امام اعظم ابوحنیفه/ذکر کرده‌اند.
نگارنده‌ی سطور گوید:
عبدالعزیز بن ابوسلمة ماجشون/، در موارد ذیل (از کتاب «الجامع الصحیح» بخاری) با یک واسطه، استاد امام محمد بن اسماعیل بخاری/به شمار می‌آید؛ و این موارد عبارتند از:
* در باب «اذا عطس، كیفی یشمّت» [۱۰۳۷]
«حَدَّثَنَا مَالِكُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ، حَدَّثَنَا عَبْدُ العَزِيزِ بْنُ أَبِي سَلَمَةَ، أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ دِينَارٍ، عَنْ أَبِي صَالِحٍ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ س، عَنِ النَّبِيِّ جقَالَ: "إِذَا عَطَسَ أَحَدُكُمْ فَلْيَقُلْ: الحَمْدُ لِلَّهِ، وَلْيَقُلْ لَهُ أَخُوهُ أَوْ صَاحِبُهُ: يَرْحَمُكَ اللَّهُ، فَإِذَا قَالَ لَهُ: يَرْحَمُكَ اللَّهُ، فَلْيَقُلْ: يَهْدِيكُمُ اللَّهُ وَيُصْلِحُ بَالَكُمْ"»(ح ۶۲۲۴)
«مالک بن اسماعیل، از عبدالعزیز بن ابوسلمة ماجشون، از عبدالله بن دینار، از ابوصالح، از ابوهریرهسبرای ما روایت کرده است که رسول خدا جفرمود: «هرگاه یکی از شما عطسه زد، بایستی بگوید: الحمدلله. و برادر یا دوست وی، بایستی بگوید: یرحمک الله. و هرگاه بدو این عبارت را گفت، بایستی در جواب بگوید: خداوند شما را هدایت کند و کار شما را به صلاح آورد».
* در باب «العُزلة راحة من خُلّاط السوء» [۱۰۳۸]
«حَدَّثَنَا أَبُو نُعَيْمٍ، حَدَّثَنَا المَاجِشُونُ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي صَعْصَعَةَ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الخُدْرِيِّ، أَنَّهُ سَمِعَهُ يَقُولُ: سَمِعْتُ النَّبِيَّ جيَقُولُ: «يَأْتِي عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ، خَيْرُ مَالِ الرَّجُلِ المُسْلِمِ الغَنَمُ، يَتْبَعُ بِهَا شَعَفَ الجِبَالِ وَمَوَاقِعَ القَطْرِ، يَفِرُّ بِدِينِهِ مِنَ الفِتَنِ»»(ح ۶۴۹۵)
«ابونعیم، از عبدالعزیز بن ابوسلمة ماجشون، از عبدالرحمن بن ابی صعصعة، از پدرش، از ابوسعید خدریسبرای ما روایت کرده که وی گفته است: از رسول خدا جشنیدم که می‌فرمود: «زمانی بر مردم فرا خواهید رسید که بهترین مال شخص مسلمان، گوسفندانی است که آن‌ها را به قلّه‌های کوه‌ها و جاهای ریزش باران می‌برد و دین خویش را از فتنه‌ها نگه می‌دارد».
* در باب «البكران یجلدان وینفیان» [۱۰۳۹]
«حَدَّثَنَا مَالِكُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ، حَدَّثَنَا عَبْدُ العَزِيزِ، أَخْبَرَنَا ابْنُ شِهَابٍ، عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُتْبَةَ، عَنْ زَيْدِ بْنِ خَالِدٍ الجُهَنِيِّ، قَالَ: سَمِعْتُ "النَّبِيَّ جيَأْمُرُ فِيمَنْ زَنَى وَلَمْ يُحْصَنْ: جَلْدَ مِائَةٍ وَتَغْرِيبَ عَامٍ"»(ح ۶۸۳۱)
«مالک بن اسماعیل، از عبدالعزیز بن ابوسلمة ماجشون، از ابن شهاب، از عبیدالله بن عبدالله بن عتبة، از زید بن خالد جُهنیسبرای ما روایت کرده که وی گفته است: از رسول خدا جشنیدم که درباره‌ی کسی که زنا کرده و همسر نگرفته بود، صد تازیانه و یک سال تبعید، حکم کرد».
* در باب «السؤال والفتیا عند رمی الجمار» [۱۰۴۰].
* در باب «الغسل والوضوء في المِخْضب والقدح والخشب والحجارة» [۱۰۴۱].
* در باب «تقضی الحائض المناسك كلّها الّا الطواف بالبیت» [۱۰۴۲].
* در باب «المؤذن الواحد یوم الجمعة» [۱۰۴۳].
* در باب «الظلم، ظلمات یوم القیامة» [۱۰۴۴].
* در باب «التكبیر اذا علا شرفاً» [۱۰۴۵].
* در باب «قول الله عزوجل: ﴿وَإِنَّ يُونُسَ لَمِنَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ١٣٩ إِذۡ أَبَقَ إِلَى ٱلۡفُلۡكِ ٱلۡمَشۡحُونِ١٤٠ فَسَاهَمَ فَكَانَ مِنَ ٱلۡمُدۡحَضِينَ١٤١ فَٱلۡتَقَمَهُ ٱلۡحُوتُ وَهُوَ مُلِيمٞ١٤٢﴾[الصافات: ۱۳۹-۱۴۲]» [۱۰۴۶].
* در باب «علامات النبوة في الاسلام» [۱۰۴۷].
* در باب «مناقب عمر بن الخطاب ابی الحفص القرشی العدوی» [۱۰۴۸].
* در باب «مناقب عثمان بن عفّان ابی عمرو القرشی» [۱۰۴۹]
* در باب «ذكر اُسامة بن زید» [۱۰۵۰].
به هر حال، روایات عبدالعزیز بن ابوسلمة ماجشون/، در کتاب «الجامع الصحیح» امام محمد بن اسماعیل بخاری/، در بیشتر از ۱۷ مورد آمده است.
[۱۰۳۲] بیوگرافی «عبدالعزیز بن ابوسلمة ماجشون» را در این منابع دنبال کنید: «رجال صحیح البخاری»، کلاباذی ۲/۷۱۹؛ «الجرح و التعدیل»، رازی ۵/۳۸۴؛ «سیر اعلام النبلاء»، حافظ ذهبی ۷/۳۰۹؛ «شذرات الذهب»، ابن عماد ۱/۲۵۹؛ «کتاب الثقات»، ابن حبان ۷/۱۱۰؛ «الکاشف»، حافظ ذهبی ۲/۱۹۸؛ «تهذیب التهذیب»، ابن حجر عسقلانی ۶/۳۰۳؛ «تقریب التهذیب»، ابن حجر عسقلانی ۱/۶۰۵؛ «تهذیب الکمال»، حافظ مزّی ۱۱/۴۹۹؛ «خلاصة تهذیب الکمال»، خزرجی ص ۲۰۳؛«الجمع بین رجال الصحیحین»، مقدسی ۱/۳۰۹ [۱۰۳۳] «تذکرة الحفّاظ» ۱/۲۲۲ و ۲۲۳ [۱۰۳۴] «تهذیب التهذیب» ۶/۳۰۶ و ۳۰۷ [۱۰۳۵] «عقود الجمان»؛ ص ۱۲۶ [۱۰۳۶] «المناقب»، کردری ۲/۲۱۹ [۱۰۳۷] «الجامع الصحیح»، امام بخاری ۲/۹۱۹ [۱۰۳۸] همان ۲/۹۶۱ [۱۰۳۹] همان ۲/۱۰۱۰ [۱۰۴۰] همان ۱/۲۳ و ۲۴ [۱۰۴۱] همان ۱/۳۲ [۱۰۴۲] همان ۱/۴۴ [۱۰۴۳] همان ۱/۱۲۴ [۱۰۴۴] همان ۱/۳۳۱ [۱۰۴۵] همان ۱/۴۲۰ [۱۰۴۶] همان ۱/۴۸۵ [۱۰۴۷] همان ۱/۵۰۸ [۱۰۴۸] همان ۱/۵۲۰ [۱۰۴۹] همان ۱/۵۲۲ [۱۰۵۰] همان ۱/۵۴۸