الگوی هدایت - تحلیل وقایع زندگی و سیرت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم - جلد دوم

فصل اول تاریخ و انگیزة این غزوه و حرکت پیامبر اکرم جبه مکه

پیامبر اکرم جو یارانش در اولین دوشنبۀ ذیقعدۀ سال ششم هجری [۸۳۱]جهت ادای عمره، مدینه را به قصد مکه ترک کردند [۸۳۲]. و انگیزۀ آن، خوابی بود که پیامبر اکرم جدیده بود که او و یارانش در مکه عمره به جای می‌آورند. آن حضرت جمژدۀ این خواب را به یارانش داد. این مژده، موجب خوشحالی آنان به ویژه مهاجران که دلهایشان به سوی وطن و زادگاهشان پر می‌کشید را فراهم ساخت [۸۳۳].

بنابراین همۀ آنها برای چنین زیارت بزرگی آمادگی خود را اعلام نمودند. همچنین پیامبر اکرم جاز بادیه‌نشینان و قبایل برای شرکت در این سفر دعوت به عمل آورد. دولت اسلامی نیز از روابط اهل مکه که در قسمت جنوب مدینه واقع شده بود و اهل خیبر که در ناحیۀ شمال آن واقع بود، بی‌خبر نبود. بنابراین، وقت آن رسیده بود که این روابط سیاسی شکسته شود و از طرفی دیگر اعراب می‌دانستند که کعبه در انحصار قریش نیست؛ بلکه به همگان تعلق دارد؛ پس نباید قریش مانع حضور محمد جو یارانش از زیارت کعبه گردند [۸۳۴].

پیامبر اکرم جبر خلاف معمول، خبر این سفر را اعلام نمود و دیری نپایید که درمیان تمامی قبایل آوازۀ سفر عمرۀ آن حضرت جو یارانش پیچید. و پیامبر اکرم جبا اعلان این خبر این هدف را دنبال می‌نمود که تمامی قبایل و اعراب بدانند که ایشان به قصد ادای عمره می‌روند و قصد جنگ ندارند.

و پیامبر اکرم جو یارانش برای تحقق این امر، لباس‌های عادی خود را از تن بیرون آوردند و لباس مخصوص احرام پوشیدند و از ذوالحلیفه نیت احرام بستند و به گردن حیوانات قربانی قلاده آویزان کردند و کوهان آنها را رنگین نمودند [۸۳۵]. آن حضرت جبه خاطر احتیاط، بشر بن سفیان خزاعی سرا جهت جمع آوری اخبار و تجسس فرستاد. واقدی می‌گوید: «آن حضرت جعباد بن بشر را به همراه جماعتی متشکل از بیست نفر انصار و مهاجر را پیشاپیش لشکر، جهت مطمئن شدن از امنیت مسیر و همچنین برای پیگیری اخبار دشمن، اعزام نمود» [۸۳۶].

پیامبر اکرم جهنوز از ذوالحلیفه حرکت نکرده بود که براساس پیشنهاد عمر بن خطاب سافرادی را به مدینه جهت تهیه و حمل سلاح فرستاد [۸۳۷]. و هدف پیامبر جاز این امر، در نظر گرفتن جانب احتیاط بود؛ زیرا دشمن کاملاً مسلح بود و هیچ گونه تضمینی وجود نداشت که مسلمانان از حملۀ آنها در امان باشند. و همچنین این عملکرد، بیانگر سنت استفاده از اسباب است که همواره پیامبر اکرم جآن را رعایت می‌نمود تا امتش در این مورد از او تبعیت نمایند [۸۳۸].

[۸۳۱] المجموع، نووی، ج ۷، ص ۷۸. [۸۳۲] نظرة النعیم، ج ۱، ص ۳۳۴. [۸۳۳] حدیث القرآن الکریم عن غزوات الرسول، ج ۲، ص ۴۹۵ – السیرة النبویة، نووی، ص ۲۷۳. [۸۳۴] قرائة سیاسة للسیرة النبویة، ص ۲۱۳-۲۱۴. [۸۳۵] مرویات الحدیبیه، ص ۵۵. [۸۳۶] مغازی واقدی، ج ۲، ص ۹۷۴. [۸۳۷] تاریخ طبری، ج ۲، ص ۶۲۲. [۸۳۸] القیادة العسکریة فی عهد الرسول، ص ۴۸۹.