۱- تاریخ غزوه
جمهور سیرهنگاران و غزوهنویسان معتقدند که غزوۀ احزاب در ماه شوال سال پنجم ه اتفاق افتاده است، به جز واقدی و ابن سعد که میگویند: در ماه ذیقعدۀ سال پنجم ه اتفاق افتاده است. از زهری، مالک بن انس و موسی بن عقبه نقل شده است که گفتهاند: غزوۀ احزاب در سال چهارم ه اتفاق افتاده است [۶۰۴]، [۶۰۵].
ابن حزم نیز به طور قطعی تاریخ وقوع آن را سال چهارم ه دانسته است به دلیل شرکت ابن عمر در این غزوه که پانزده ساله بود؛ چراکه در غزوۀ احد که به اتفاق در سال سوم ه اتفاق افتاد، پیامبر اکرم جایشان را که چهارده سال سن داشت، برگردانید.
بیهقی و ابن حجر، این اختلاف سنی ابن عمر را این گونه توجیه نمودهاند که در جنگ احد تازه به سن چهارده سالگی رسیده بود و در غزوۀ خندق روزهای آخر پانزده سالگی را پشت سر میگذاشت که این رأی، مؤید نظر جمهور است [۶۰۶].
ابن قیم نیز در تأیید رأی جمهور میگوید: این غزوه براساس صحیحترین اقوال در شوال سال پنجم ه اتفاق افتاد؛ زیرا کسی در این مطلب اختلافی ندارد که در سال سوم ه یعنی در غزوۀ احد، مسلمانان و مشرکان با هم قرار جنگ برای سال آینده گذاشتند که مشرکان خشکسالی را بهانه قرار دادند و سال آینده درموعد مقرر حضور پیدا نکردند و سال بعد یعنی پنجم ه در یورشی همگانی به جنگ مسلمانان آمدند [۶۰۷].
[۶۰۴] السیرة النبویة فی ضوء المصادر الاصلیة، ص ۴۴۴. [۶۰۵] البدایة والنهایة، ج ۴، ص ۱۰۵. [۶۰۶] همان. [۶۰۷] زادالمعاد، ج ۲، ص ۲۸۸.