تقسیم غنایم
۱- غنایمی که از این غزوه عاید مسلمانان گردید، بیش از سایر غزوه‌ها بود درمیان آنها زمینهای کشاورزی، نخل‌های خرما، پارچه و مواد غذایی زیادی وجود داشت که می‌توان مهم‌ترین آنها را این گونه توضیح داد:
الف – مواد غذایی: مسلمانان از قلعه‌های خیبر، انواع مواد غذایی از قبیل روغن، عسل و غیره بدست آوردند که پیامبر اکرم جخوردن آنها را مباح دانست و از آنها خمس دریافت نکرد [۱۰۱۱].
ب - لباس: اثانیه منزل و گاو و گوسفند و شتر: یک پنجم این اموال را پیامبر اکرم جبه عنوان خمس برداشت و بقیه را درمیان مجاهدان تقسیم نمود.
ج - اسیران: در این جنگ زنان و کودکان زیادی به عنوان غنیمت به اسارت در آورده شد و درمیان جنگجویان تقسیم گردید.
د – زمین‌ها و املاک و نخلستان‌های خیبر نیز به دو قسمت تقسیم گردیدند. که یک بخش آن به پیامبر اکرم جو مجاهدان اختصاص یافت و قسمت دیگر آن به بیت المال اختصاص یافت تا در امور و مصارف اجتماعی هزینه شود [۱۰۱۲].
ه - درمیان اموال غنیمت، چند مصحف تورات نیز وجود داشت که به درخواست یهودیان به آنها برگردانیده شدند و مسلمانان مانند رومیها رفتار نکردند که هنگام فتح اورشلیم، کتابهای مقدس را زیر پاهای خود لگدکوب کردند یا مانند نصارا که در‌اندلس، تورات را به آتش کشیدند [۱۰۱۳]. زمینهای کشاورزی خیبر نیز براساس درخواست یهودیان، جهت آبیاری و کشاورزی به آنها سپرده شد و آنها در مقابل نصف محصول، خدمات کشاورزی را بر عهده گرفتند. پیامبر اکرم جآنها را مشروط بر این گذاشت که هر گاه صلاح دانست، آنها را از خیبر اخراج خواهد نمود. این شرط به خاطر آن بود تا آنها کاری نکنند که باعث ضرر مالی و یا جانی برای مسلمانان باشد، چنانکه وقتی در زمان خلیفه دوم، عمر بن خطاب، با عبدالله بن عمر کاری کردند که هر دو دستش از مچ در رفت و قبل از آن نیز در زمان پیامبر اکرم جعبدالله بن سهل را کشته بودند و برای عمر سخیانت آنها محرض گردید، دستور به اخراج آنان از خیبر داد [۱۰۱۴].
یهودیان، سعی داشتند تا جواهرات خود را از دید پیامبر اکرم جو یارانش پنهان نمایند؛ چنانکه مشکیزه‌ای پر از جواهرات که متعلق به حی بن اخطب بود و خودش درمیان بنی قریظه کشته شده بود، ناپدید گشت. پیامبر اکرم جاز عموی حی در مورد آن پرسید. او گفت: در گیرودار جنگ‌ها هزینه شده است. پیامبر اکرم جاو را به دست زبیر بن عوام سپرد تا واقیعت را به وی بگوید. آن گاه عموی حی گفت: من حی را می‌دیدم که به این خرابه آمد وشد داشت. وقتی به آن خرابه رفتند و در آن جستجو نمودند، مشکیزۀ جواهرات را یافتند [۱۰۱۵].
پیامبر اکرم جبعد از اینکه زمینهای خیبر را به یهودیان واگذار نمود، عبدالله بن رواحه را هر سال می‌فرستاد تا براساس بر آورد کارشناسی، نصف محصول خیبر را جمع‌آوری نماید. یهودیان از سخت‌گیری ابن رواحه به پیامبر اکرم شکایت بردند تا جایی که به او پیشنهاد رشوه دادند تا محصول را از آنچه هست، کمتر گذارش دهد. عبدالله بن رواحه خطاب به یهودیان گفت: ای دشمنان خدا! شما می‌خواهید به من رشوه بدهید؟ به خدا سوگند! من از طرف محبوب‌ترین انسان روی زمین، نزد شما آمده‌ام و شما فرزندان میمون و خنزیر نزد من، مبغوض‌ترین انسان‌های روی زمین هستند، اما این محبت من با او و دشمنی‌ام با شما باعث نمی‌شود که در مورد شما به عدالت رفتار نکنم. آنها گفتند: با همین چیز آسمان‌ها و زمین ثابت و پا بر جا هستند [۱۰۱۶]. بدین صورت خیبر به مسلمانان تعلق گرفت و منبع مالی بسیار خوبی برای آنها شد؛ چنانکه عبدالله بن عمر سمی‌گوید: قبل از فتح خیبر هیچ گاه شکم سیر ندیدیم [۱۰۱۷]. بنابراین، مهاجران درختان خرمای انصار را پس دادند و وضعیت اقتصادی مسلمانان بهبود یافت [۱۰۱۸].
[۱۰۱۱] الصراع مع الیهود، ابی فارس، ج ۳، ص ۱۴۰. [۱۰۱۲] همان، ص ۱۴۱-۱۴۲. [۱۰۱۳] السیرة النبویة، ابی شهبه، ج ۲، ص ۴۱۹. [۱۰۱۴] تاملات فی سیرة الرسول، محمد سید وکیل، ص ۲۲۸-۲۲۹. [۱۰۱۵] تاریخ الاسلام، ذهبی، ص ۴۲۴. [۱۰۱۶] همان. [۱۰۱۷] بخاری، کتاب المغازی، غزوة خیبر، شماره ۴۲۴۳. [۱۰۱۸] معین السیرة، ص ۳۵۲.