۳- متخلفان منافق اطراف مدینه
در مورد این‌ها خداوند می‌فرماید:
﴿وَجَآءَ ٱلۡمُعَذِّرُونَ مِنَ ٱلۡأَعۡرَابِ لِيُؤۡذَنَ لَهُمۡ وَقَعَدَ ٱلَّذِينَ كَذَبُواْ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥۚ سَيُصِيبُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ مِنۡهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ٩٠﴾[التوبة: ۹۰].
«عذرخواهان اعراب آمده‌اند تا بدیشان اجازه داده شود و در خانه نشسته‌اند و به خدا و پیغمبرش دروغ گفته‌اند. به افراد کفر پیشۀ آنان عذاب بسیار دردناکی خواهد رسید».
این آیه بیانگر آن است که برخی از اعراب، عذر و بهانه آوردند؛ چه حق و چه ناحق و از رسول خدا، برای شرکت ننمودن در غزوه، اجازه خواستند، اما گروه دیگری از آنان، هیچ عذری مطرح نکردند و از شرکت در غزوه خودداری نمودند و آنان منافقانی بودند که خدا و پیامبرش را تکذیب نمودند؛ سپس خداوند به آنان وعده عذاب داده و فرموده است : ﴿سَيُصِيبُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ﴾یعنی برای کسانی از اعراب که با مطرح ساختن عذرهای دروغین و یا بدون مطرح کردن عذر، در جنگ شرکت نکرده‌اند، عذاب دردناکی وجود خواهد داشت. این عذاب هم عذاب دنیوی و هم عذاب اخرویرا شامل می‌گردد [۱۵۳۱].
همچنین در مورد این‌ها، این آیه نازل گردید:
﴿وَمِمَّنۡ حَوۡلَكُم مِّنَ ٱلۡأَعۡرَابِ مُنَٰفِقُونَ﴾[التوبة: ۱۰۱].
«ای مسلمانان! هوشیار باشید که درمیان اعراب اطراف شما، منافقان وجود دارد» [۱۵۳۲].
[۱۵۳۱] تفسیر شوکانی، ج ۲، ص ۳۹۱. [۱۵۳۲] حدیث القرآن الکریم، ج ۲، ص ۶۸۱.