تمرین نظامی جانکاه
حرکت پیامبر اکرم جو اصحاب و یارانش به سوی تبوک، دارای فوائد بیشماری بود که میتوان، تمرین سخت نظامی را یکی از آنها به حساب آورد؛ زیرا آنها در شرایط بسیار طاقتفرسایی، سفر بسیار طولانیای را پشت سر گذاشتند و گرمای خورشید نیز آزار دهنده بود و کمبود توشه باعث گرسنگی شدید و کمبود مرکب، باعث خستگی شدید گردید که افرادی همانند آنان از عهدۀ تحمل این گونه مشقتها بر میآیند؛ چنانکه استاد محمود شیت میگوید: امروز نیز برخی از فرماندهان نظامی، سربازان خود را با تمرینهای سختی مانند پیادهروی، کم خوراکی و غیره تربیت مینمایند، تا این سربازان در آینده راحت بتوانند بر مشکلات و مسائل موجود، غلبه نمایند، اما مشقتی که سربازان اسلام در غزوه تبوک دچار آن گردیدند، از تمرینهای مشقتباری که سربازان کنونی انجام میدهند، به مراتب سختتر بود.
علاوه بر موارد ذکر شده، صحابه نیز مدینه را در حالی ترک کرده بودند که فصل میوههای درختانشان فصل برداشت و چیدن رسیده بود، اما مسیری را که در پیش داشتند، طولانی بود و باید بیابانهای عربستان را پیاده طی میکردند و گرسنگی و تشنگی شدیدی را متحمل میشد بنابراین، میتوان گفت سفر به غزوۀ تبوک، تمرین نظامی جانکاهی بود و هدف پیامبر آمادهسازی نیروهای لشکر اسلام نشر و گسترش اسلام به خارج مرزهای شبه جزیره عربستان بود؛ زیرا این آخرین غزوهای بود که آن حضرت در آن شرکت میکرد؛ پس باید قبل از آنکه دار فانی را ترک مینمود، از شایستگی سربازان خود برای تقبل چنین وظیفهای مطمئن میگردید [۱۵۷۵].
و به حق که این تمرین نظامی بعد از وفات رسول خدا نتایج بسیار خوبی ازخود به جای گذاشت چنانکه در زمان خلفای راشدین صحابه توانستند، دیار شام و فارس را به قدرت ایمان و توکلشان بر خدا و با کمک از تجربه و تمرینهایی که دیده بودند، فتح نمایند.
[۱۵۷۵] الرسول القائد، ص ۲۸۱-۲۸۲.