الگوی هدایت - تحلیل وقایع زندگی و سیرت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم - جلد دوم

مسلمان به طور ناآگاهانه، مرتکب گناه می‌شود، اما بلافاصله توبه می‌نماید

بنی قریظه، ابولبابه را که هم‌پیمان آنها بود، طلبیدند و از او در مورد اینکه یا به حکم خدا و رسولش جگردن نهند و تسلیم بشوند، نظرخواهی کردند. ابولبابه (که می‌دانست پیامبر اکرم جآنها را به قتل خواهد رساند) با اشارۀ دست به گردنش، آنها را متوجه ساخت که کشته خواهند شد. اما بلافاصله پشیمان شد و به مسجد پیامبر اکرم جپناه آورد و خود را به امید پذیرش توبه، به یکی از ستونهایش بست.

او شش روز در همان وضعیت در مسجد سپری نمود و فقط هنگام نماز، همسرش می‌آمد و او را باز می‌کرد، سپس دوباره نزد همان ستون می‌رفت و خود را می‌بست [۶۸۵]. و تعهد کرده بود تا توبه‌اش پذیرفته نگردد، خود را باز نکند.

ام‌سلمه لمی‌گوید: در سحرگاه متوجه خندۀ پیامبر اکرم جشدم. سؤال کردم، چرا می‌خندید؟ فرمود: توبۀ ابولبابه پذیرفته شد. گفتم: آیا به ایشان مژده بدهم؟ فرمود: اگر می‌خواهی،‌ به او مژده بده. ام‌سلمه می‌گوید: هنوز حکم حجاب نازل نشده بود. من از دروازۀ حجرۀ خود صدا زدم و گفتم: ابولبابه! مژده‌ات باد، خداوند توبه‌ات را پذیرفت. ام‌سلمه می‌گوید: مردم به سوی او هجوم بردند تا بازش کنند، اما او نپذیرفت و گفت: باید پیامبر اکرم جمرا با دستان خود باز بکند. آن گاه که پیامبر اکرم جبرای نماز صبح آمد، او را باز کرد [۶۸۶]. و این بعد از اعتراف به گناه و توبۀ نصوحی بود که ابولبابه کرد و خدا توبه او را پذیرفت. آنچه از این داستان استنباط می‌گردد و می‌بایست به آن توجه گردد اینکه ابولبابه بعد از آنکه بر اثر یک لغزش، راز جنگ خطرناکی را فاش ساخت، با اینکه پیامبر اکرم جو مسلمانان از آنچه او گفته بود اطلاعی نداشتند و یهودیان هم کسی را از‌این راز مطلع نساختند و ابولبابه نیز می‌توانست آن را کتمان نماید، ولی این کار را نکرد؛ زیرا می‌دانست که خداوند ناظر عمل او بوده است و حقی را یادآور گردید که پیامبر اکرم جبر عهدۀ او داشت افتاد بنابراین، شدیداً ترسید و به گناه خود اعتراف نمود و بدون اینکه منتظر بماند، بلافاصله خود را مجازات نمود. این عملکرد ابولبابه، مصداق این فرمودۀ خداوند است که می‌فرماید:

﴿إِنَّمَا ٱلتَّوۡبَةُ عَلَى ٱللَّهِ لِلَّذِينَ يَعۡمَلُونَ ٱلسُّوٓءَ بِجَهَٰلَةٖ ثُمَّ يَتُوبُونَ مِن قَرِيبٖ فَأُوْلَٰٓئِكَ يَتُوبُ ٱللَّهُ عَلَيۡهِمۡۗ وَكَانَ ٱللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمٗا١٧﴾[النساء: ۱۷].

«بی‌گمان خدا تنها توبه کسانی را می‌پذیرد که از روی نادانی به کار زشت دست می‌یازد و سپس هر چه زودتر بر می‌گردند. خداوند توبه و برگشت آنها را می‌پذیرد و خداوند آگاه و حکیم است».

عملکرد ابولبابه حاوی‌ این امر است که شایسته است هر فردی به گناهان خویش رسیدگی نماید و انجام چنین امری فقط از انسان مؤمنی که ایمان، عمیقاً در وجودش ریشه دوانیده باشد، ممکن است؛ چرا که‌ ایمان مانع گناه و فساد می‌گردد.

پیامبر اکرم جو یارانش از پذیرفته شدن توبۀ ابولبابه، بسیار خوشحال گردیدند به گونه‌ای که هر یک از آنها می‌خواست‌ این مژده را به او برساند ودرنهایت بااجازه رسول الله او را ام‌سلمه از این مژده با خبرساخت

خداوند در مورد ابولبابه، آیه‌ای نازل کرد و فرمود:

﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَخُونُواْ ٱللَّهَ وَٱلرَّسُولَ وَتَخُونُوٓاْ أَمَٰنَٰتِكُمۡ وَأَنتُمۡ تَعۡلَمُونَ٢٧﴾[الأنفال: ۲۷].

«ای مؤمنان! به خدا و پیغمبرش و همچنین به امانت‌های خود خیانت مکنید؛ در حالی که شما می‌دانید».

در مورد توبۀ ابولبابه، این آیه نازل گردید:

﴿وَءَاخَرُونَ ٱعۡتَرَفُواْ بِذُنُوبِهِمۡ خَلَطُواْ عَمَلٗا صَٰلِحٗا وَءَاخَرَ سَيِّئًا عَسَى ٱللَّهُ أَن يَتُوبَ عَلَيۡهِمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٌ١٠٢﴾[التوبة: ۱۰۲].

«و گروهی دیگر به گناهان خود اعتراف نمودند. آنها عمل نیک را با عمل بد در آمیختند. امید است که خدا توبه آنان را بپذیرد، همانا خدا بخشنده مهربان است» [۶۸۷].

[۶۸۵] المستفاد من قصص القرآن، ج ۲، ص ۲۸۶. [۶۸۶] السیرة النبویة، ابن هشام، ج ۳، ص ۲۶۳. [۶۸۷] السیرة النبویة، ابن هشام، ج ۳، ص ۲۶۲.