نیروی اطلاعاتی مسلمانان
حرکات نظامی دشمن توسط دستگاه اطلاعاتی حکومت اسلامی (عباس بن عبدالمطلب) در مکه کنتزل و گزارش می‌شد.
عباس، پس از اطلاع از حرکت سپاه قریش، طی‌نامه‌ای تمام جزئیات سپاه دشمن را نوشت و نزد رسول خدا فرستاد. پیک عباس، با شتاب، مسافت پانصد کیلومتر را در سه روز پیمود و نامه را به رسول خدا جکه در مسجد قباء تشریف داشت، سپرد [۱۸۱].
ابن عبدالبر می‌گوید: «عباس، اخبار قریش را کتباً به رسول خدا می‌فرستاد و مسلمانان در مکه به وسیلۀ او تقویت می‌شدند. وی دوست داشت به پیامبر ملحق شود و در این مورد، نامه‌ای هم نوشت، اما رسول خدا نپذیرفت و فرمود: در شرایط کنونی، ماندن تو در مکه بهتر است» [۱۸۲].
اطلاعاتی که عباس در نامه‌اش به پیامبر اکرم جفرستاد، به شرح ذیل بود: «سپاهیان قریش، به سمت مدینه به حرکت درآمده‌اند. تعداد آنان سه هزار نفر است و دویست اسب و هفتصد زره‌پوش و سه هزار شتر در اختیار دارند بنابراین از به‌کارگیری هر تدبیری استفاده بنما» [۱۸۳].
[۱۸۱] الرحیق المختوم، مبارکفوری، ص ۲۵۰. [۱۸۲] الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج ۲، ص ۸۱۲. [۱۸۳] مغازی، واقدی، ج ۱، ص ۲۰۴.