۳- قهر نمودن تربیتی و اثر آن در جامعه
این نوع قهر کردن پیامدهای تربیتی مفیدی برای جامعۀ اسلامی و استقامت مسلمانان در برابر مصایب و مشکلات دارد و باعث میشود که افراد، براساس اسلوب و معیاری خاص عمل نمایند و با ترک واجبی و یا ارتکاب حرامی، در صدد مخالفت با شریعت برنیاید؛ زیرا وقتی مسلمانی بداند که با ارتکاب عملی ناشایست در جامعه مطرود خواهد شد، هیچ گاه در صدد اقدام برای انجام آن عمل بر نمیآید.
اما به این نکته باید توجه داشت که این حکم را فقط میتوان در شرایط مشابهی با آنچه صحابه و مسلمانان در آن به سر میبردند، تطبیق داد یعنی جایی که دولتی قوی و اسلامی وجود داشته و فرد مقهور نیز از نظر ایمانی به حدی باشد که احتمال وقوعش در فتنه، منتفی و کم باشد و بالتبع این قهر کردن به خاطر امور دینی و مصلحت دین، با آنچه درمیان مردم به خاطر امور دنیوی معمول است، متفاوت میباشد؛ زیرا قهر کردن وقتی به خاطر مصلحت شرعی و دینی باشد، مشروع و مورد اجر و پاداش است، اما قهر کردن به خاطر امور دنیوی بیش از سه روز ناجایز و حرام است [۱۵۵۶]؛ چنانکه پیامبر میفرماید: برای هیچ مسلمانی جایز نیست که با برادر مسلمانش بیش از سه روز قهر نماید، به طوری که هر گاه همدیگر را ملاقات میکنند، هر یکی رو به جانبی بنماید و نسبت به همدیگر بیاعتنا باشد. و افزود که بهترین آنها کسی است که آغاز کنندۀ سلام باشد [۱۵۵۷]؛ همچنین فرمود: «قهر کردن با برادر مسلمان تا یک سال برابر با ریختن خون او است» [۱۵۵۸].
[۱۵۵۶] همان، ص ۱۳۹. [۱۵۵۷] صحیح مسلم، کتاب البر، شماره ۲۵۶۰، ص ۱۹۸۴. [۱۵۵۸] مسند احمد، ج ۴، ص ۲۲۰.