مرحله جدید دعوت و جهاد

صلح حدیبیه آغاز تحولی جدید در زندگی مسلمانان بود. زیرا قریش، قویترین و نیرومندترین دشمن اسلام بود و باانتقال قریش از میدان جنگ به عرصه صلح و سازش، نیرومندترین جناح ائتلاف احزاب یعنی قریش، غطفان و یهود، در هم شکست و از آنجا که قریش، سمبل و نماینده آیین بت پرستی در جزیره العرب بود، حساسیت سایر بت پرستان نسبت به اسلام و مسلمین، تا حد زیادی کاهش یافت. از این رو پس از صلح حدیبیه، اعراب غطفان، کارشکنی چندانی نکردند و اگر گهگاهی، تحرکاتی از آنان نمودار شده، از ناحیه تحریک یهود بوده است.

یهودیان، پس از اینکه از اطراف مدینه رانده شدند، خیبر را مرکز توطئه‌ها و دسیسه‌هایشان قرار دادند و شیطان‌های یهود در آنجا تخم گذاری می‌کردند و جوجه پرورش می‌دادند و آتش فتنه‌ها را شعله ور می‌ساختند و اعراب بادیه نشین اطراف مدینه را تحریک می‌نمودند و برای از بین بردن پیامبر و مسلمانان شب‌ها را تا به صبح نقشه می‌کشیدند یا حداقل برای وارد آوردن خسارت‌ها و ضربات شدید بر پیکره اسلام، دسیسه می‌چیدند.

بنابر این اقدام قاطع پیامبر جپس از صلح حدیبیه، همان جنگ خیبر بود که آن حضرت، قصد نمود آشیانه خیانت را نابود کند. پس از صلح حدیبیه فرصت مناسبی برای مسلمانان فراهم آمد که دعوت اسلامی را گسترش دهند و آن را به اقصی نقاط دنیا برسانند. فعالیت مسلمانان، در آن شرایط ابعاد گسترده‌ای یافت و فعالیت‌های دعوتی مسلمانان در آن زمان بیشتر از فعالیت‌های نظامی گردید. از اینرو، این دوران را به دو قسمت تقسیم می‌کنیم:

۱- فعالیت در میدان دعوت و تبلیغ یا نامه نگاری به پادشاهان و فرمانروایان.

۲- فعالیت‌های نظامی

موضوع نامه نگاری به پادشاهان و فرمانروایان را بر مبحث فعالیت‌های نظامی مقدم قرار می‌دهیم؛ زیرا دعوت اسلام، مقدم است و هدف اصلی از جنگ‌ها و مصائب و مشکلاتی که دامنگیر مسلمانان شده بود، همین دعوت و تبلیغ اسلام بوده است.