پایان جنگ
با آن همه شجاعت، شهامت و مقاومت سرسختانه مسلمانان باز هم بسیار بعید به نظر می‌رسید که این سپاه کوچک بتواند در مقابل انبوه جنگجویان سپاه روم مقاومت کند؛ در این هنگام بود که خالد بن ولیدسبا مهارت و نبوغ خود، در پی نجات مسلمانان از ورطه سقوط حتمی برآمد.
روایات، درباره اینکه جریان این معرکه به کجا کشیده، مختلف است. اما پس از بررسی تمام روایات چنین برمی‌آید که خالد بن ولیدسموفق شد در طول روز در مقابل سپاه روم مقاومت کند؛ اما دریافته بود که سپاه کوچک اسلام به شدت نیاز به حیله جنگی کارآمدی دارد تا بتواند ترس و وحشت را در دل رومیان بیندازد و در پی آن بتواند مسلمانان را از آن صحنه نجات دهد؛ طوری که سپاه رومیان هم آن‌ها را تعقیب نکند. وی به خوبی می‌دانست که اگر مسلمانان پراکنده شوند و رومیان آن‌ها را تعقیب کنند، نجات یافتن از چنگال سپاه روم بسیار دشوار خواهد بود. در بامداد روز بعد، خالد وضعیت سپاه را تغییر داد و دوباره صف آرایی نمود. بدین صورت که جای طلیعه سپاه را با انتهای آن عوض کرد و میمنه را با میسره جابجا نمود. وقتی رومیان وضعیت سپاه اسلام را دگرگون دیدند، گفتند: حتما برایشان نیروی کمکی رسیده است و به وحشت افتادند؛ خالد، پس از آنکه دو سپاه روبرو شدند و اندکی زد و خورد کردند، با حفظ نظم کلی سپاه، اندک اندک، سپاه اسلام را به عقب کشید؛ رومیان فکر کردند مسلمانان قصد حیله نظامی دارند و می‌خواهند آن‌ها را به وسط صحرا بکشانند؛ لذا آن‌ها را تعقیب نکردند. بدین ترتیب دشمن به شهر و دیار خود بازگشت و سپاه اسلام را تعقیب نکرد و مسلمانان به خیر و سلامتی به مدینه بازگشتند. [۵٧۵]
[۵٧۵] تفصیل جنگ مؤته را از این کتاب‌ها برگرفته ام: صحیح بخاری (۲/۶۱۱)؛ فتح الباری (٧/۴۱۳)؛ زادالمعاد (۲/۱۵۶)