فقه احناف در پرتو آیات قرآن و احادیث

فصل: [از دیدگاه امام ابوحنیفه/، سجده‌ی شکر مکروه است]

از دیدگاه امام ابوحنیفه/، سجده‌ی شکر مکروه می‌باشد که بر انجام آن، پاداشی داده نمی‌شود؛ از این رو، آن را ترک کرده است؛ و امام ابویوسف/ و امام محمد/ گفته‌اند: سجده‌ی شکر، کاری خیر و نیک می‌باشد که به وسیله‌ی آن، به خدا تقرّب و نزدیکی می‌توان یافت و فرد سجده کننده، بر انجام آن، ثواب و پاداش داده می‌شود. [و فتوا نیز به قول دو شاگرد امام ابوحنیفه/ است؛ زیرا ابوبکرس گوید: «اِنَّ النَّبِيَّ ج کٰانَ اِذٰا اَتٰاهُ اَمْرٌ يَسُرُّهُ اَوْ يُسَرُّ بِهِ، خَرَّ سٰاجِداً شُکْراً لِلّٰهِ تَبٰارَكَ وَتَعٰالٰي» (ابن ماجه، ابوداود و ترمذی)؛ «هرگاه امری خوشایند برای پیامبر ج روی می‌داد، به شکرگزاری خداوند بلندمرتبه و مبارک، سجده می‌برد».

از این رو، مستحب است که انسان، هنگام برخورداری از نعمت یا دفع بلا و مصیبت و یا دریافت خبری مسرّت بخش، به تبعیت و پیروی از پیامبر گرامی اسلام ج به سجده بیافتد.]

و شکل و هیئت سجده‌ی شکر، همانند سجده‌ی تلاوت است؛ [یعنی به هنگام ادای سجده‌ی شکر، رو به قبله بایستد و بدون آن که دست‌های خویش را بلند کند، «الله اکبر» بگوید و یک سجده را انجام دهد؛ و در سجده، به حمد و ستایش و شکر و سپاسگزاری خداوند بپردازد. آنگاه «الله اکبر» بگوید و پیشانی خویش را از سجده بردارد؛ و در این سجده، نه تشهّدی است و نه سلامی، بلکه یک سجده را در میان دو تکبیر انجام دهد؛ تکبیری در هنگام نهادن پیشانی خویش بر زمین برای سجده و تکبیری دیگر، در هنگام برداشتن پیشانی خود از سجده؛ و اداکننده‌ی سجده‌ی شکر، دست‌های خویش را در هنگام تکبیر بلند نکند و تشهّد را نخواند و بعد از سجده، سلام هم ندهد.]