کردارهای قلب - ترجمه اعمال القلوب

ستایش اخلاص و اهل آن

خداوند مخلصان را ستوده است- چنانکه پیشتر یاد شد- و از احوال بهشتیان آورده است که آن‌ها در دنیا تنها برای خشنودی خدا بینوایان را غذا می‏دادند: ﴿إِنَّمَا نُطۡعِمُكُمۡ لِوَجۡهِ ٱللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنكُمۡ جَزَآءٗ وَلَا شُكُورًا ٩﴾[الانسان: ٩] «ما تنها برای خشنودی خدا به شما خوراک می‏دهیم نه از شما پاداش می‏خواهیم و نه تشکری»،﴿۞لَّا خَيۡرَ فِي كَثِيرٖ مِّن نَّجۡوَىٰهُمۡ إِلَّا مَنۡ أَمَرَ بِصَدَقَةٍ أَوۡ مَعۡرُوفٍ أَوۡ إِصۡلَٰحِۢ بَيۡنَ ٱلنَّاسِۚ وَمَن يَفۡعَلۡ ذَٰلِكَ ٱبۡتِغَآءَ مَرۡضَاتِ ٱللَّهِ فَسَوۡفَ نُؤۡتِيهِ أَجۡرًا عَظِيمٗا ١١٤﴾[النساء: ١١٤] «در بیشتر نجواهای‌شان هیچ خیری نیست، مگر آنکه به صدقه دادن یا ایجاد آشتی در میان مردم سفارش کند، هرکس برای طلب خشنودی خدا چنین کند به زودی پاداش گران سنگی به او می‏دهیم». ﴿مَن كَانَ يُرِيدُ حَرۡثَ ٱلۡأٓخِرَةِ نَزِدۡ لَهُۥ فِي حَرۡثِهِۦۖ﴾[الشورى: ٢٠]. «هرکس خواستار پاداش سرای آخرت است به آن می‏افزاییم».

خداوند در غزوه‏ی احد خواست با آزمایش و پالایش نفسانی، ایمانداران را پاک گرداند، به آن‌ها درس‌هایی علمی یاد داد که قیمت آن را با خون یا کشته و یا زخمی شدن پرداخت کردند ﴿مِنكُم مَّن يُرِيدُ ٱلدُّنۡيَا وَمِنكُم مَّن يُرِيدُ ٱلۡأٓخِرَةَ﴾[آل عمران: ١٥٢] «برخی از شما خواستار دنیایید و برخی آخرت را می‏خواهید». ﴿تُرِيدُونَ عَرَضَ ٱلدُّنۡيَا وَٱللَّهُ يُرِيدُ ٱلۡأٓخِرَةَ﴾ﭽ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﭼ [الانفال: ٦٧] «شما مال گذرای دنیا را می‏خواهید در حالی که خداوند آخرت را می‏خواهد».

مهمترین حدیثی که درباره‏ی نیت از پیامبر ج روایت شده این است که فرمود: «إنَّما الأَعمالُ بِالنیات، و إنَّما لكلّ امریءٍ ما نَوَی: کارها به نیت بستگی دارد، وهر کس را آن است که نیت کرده است». [۱۵]

که پیامبر ج این نکته را در هر چیزی و هر کاری به ما یاد داده است، در نماز، روزه، جهاد، حج، صدقه و مانند آن.

به ما گفته است ج: «مَن غَزا فی سبیل اللهِ و لم ینو إلاَّ عقالاً فله مانوی:هرکس در راه خدا جنگ کند و تنها عقالی را قصد کند، همان که نیت کرده نصیبش خواهد شد». [۱۶]

همین طور مردمان بر اساس نیت‌هایشان برانگیخته می‏شوند، پیامبر ج فرمود: «إنّما یُبعثُ الناسُ عَلی نیاتهم:مردمان طبق نیت‌های خود برانگیخته می‏شوند». [۱٧]

[۱۵] بخاری نقل کرده است، بخش بدءالوحی- باب بدء الوحی، نیر مسلم (۱٩۰٧) کتاب الإمارة- باب این قوله: إنما الاعمال بالنیة، از حدیث عمر بن خطابس. [۱۶] احمد (۲۲۱۸۴) و دارمی (۲۴۱٧) بخش جهاد- باب من غزا ینوی شیئاً فله ما نوی، نسائی (۳۱۳۸) بخش جهاد- باب من غزا فی سبیل الله، از حدیث عبادة بن صامتس. شیخ البانی در صحیح الجامع الصغیر (۶۴۰۱) این حدیث را صحیح دانسته است. طیبی گفته است: عقال ریسمانی است که زانوی شتر را با آن می‏بندند که این مبالغه است در بی‏توجهی به غنیمت، چرا که جنگش خالص برای خدا است و هیچ نیاز دنیایی بدان آمیخته نیست. انسان همان نصیبش می‏شود که نیت کرده است. زمخشری نیز می‏گوید: منظورش چیز بی‏ارزش و کم مقدار بوده و برای آن مثالی آورده است. برگرفته از فیض القدیر از مناوی (۱۱۳۴٧). [۱٧] ابن ماجه، در بخش زهد- باب نیت نقل کرده است، ازحدیث ابوهریرهسو شیخ آلبانی در صحیح الجامع الصغیر (۳۳٧٩) آن را صحیح دانسته است.