تفکر در نفس
این گونه تفکر یعنی: انسان در این بیندشد که خداوند نفس انسان را چگونه آفریده و چه خصوصیت‌هایی دارد؟ و نیز چه عیبهایی دارد؟ این امر بسیار مهم است.عمل ارزشگذاری، تصحیح و بهترسازی انجام نمیپذیرد مگر پس از تفکر، اگر فکر انسان صحیح باشد عیب‌ها را می‌شناسد و به اشتباه‌ها پی می‌برد. در نتیجه از گرفتار شدن مجدد به اشتباهات گذشته جلوگیری می‌کند و در راستای پوشیده نگه داشتن عیوب نفس خویش تلاش می‌کند. چه بسا بسیار خشمناک، عصبی، بدخلق، شتابزد، بیتاب، بی‌باک، ترسو، ستمگر، تجاوزگر، نابه کار و یا جسور باشد! چه بسا کسی باشد که زبان به نام آبروی مردم بگشاید! او باید در وضعیت خانواده، همسر و فرزندانش اندیشه کند که چگونه عیب‌های آن‌ها و نقاط ضعف شان را بهبود ببخشد. برخی از مردم از تفکر دورند، دامنگیر برنامهی اداری روزمرهیی شدهاند که در طول آن لحظه‌یی نیست به خود بپردازند، یا خود خلوت کنند.
کسی که خواستار اصلاح احوال مسلمانان است، حتماً باید بداند اصلاحگران بزرگ و نوگرا که در دنیای اسلام آمدهاند، چه کار کردهاند؟ بیگمان کار نخست آن‌ها این بود که به وضعیت مسلمانان نگریستند تا ببینند چه نقصی دارند؟ مشکل کجاست؟ نقاط ضعف کدامند؟ آن گاه در راستای فراهم کردن اسباب و لوازم نیرو گرفتن و بهبود احوال مسلمانان و برطرف کردن کاستی‌ها و برداشتن نادانی، شرک، بدعت و ... کمر همت بستند.