کردارهای قلب - ترجمه اعمال القلوب

گفته‏هایی دیگر درباره‏ی اخلاص

- به فراموشی سپردن دیدار آفریدگان با مداومت تفکر در آفریدگار.

- اینکه مقصود تنها خداوند باشد و اطاعت کردن تنها او را سزَد.

- یکسانی عمل در ظاهر و باطن.

- هرکس خود را به آن چه ندارد برای مردم بیاراید، از چشم خداوند می‏افتد.

- رازی است بین خداوند و بنده، هیچ فرشته‏یی به آن پی نمی‏برد، تا بنویسد یا شیطانی تا آن را تباه سازد، خداوند گاهی چیزهایی از احوال بنده که خود بخواهد به فرشتگان نشان می‏دهد.

- اخلاص آن است که جز الله هیچکس را شاهد کارهایتان نکنید، و چون انسان بر این حالت پایدار بماند خداوند به او حکمت عطا می‏کند.

چنان که مکحول گفت: هر بنده‏یی چهل روز اخلاص پیشه کند سرچشمه‏های حکمت بر دل و زبانش پدیدار می‏گردد. [٧۰]

ابوسلیمان دارانی گوید: چون بنده اخلاص را پیشه‏ی خویش سازد زیادی وسوسه‏ها و ریا از او منقطع می‏گردد. [٧۱]

نیز گفته‏اند: آن‌ها – یعنی پیشینیان- مستحب می‏دانستند که انسان کارهای نیک پنهانی داشته باشد که نه همسر و نه کس دیگری ازآن آگاه نباشد.

گرانبهاترین چیز در دنیا اخلاص است، یوسف پسر حسین گوید: چه قدر تلاش می‏کنم که آثار ریا را از دلم بزدایم، اما به شکل و رنگ دیگری برایم پیش می‏آید. [٧۲]

از جمله دعاهای مطرف بن عبدالله این بود: خداوندا به خاطر آن چه که از آن توبه کرده و دوباره به آن بازگشته‏ام از تو پوزش می‌خواهم، و به خاطر آن چه به قصد تو بر خود واجب کردم اما به انجام نرساندم، از تو پوزش می‌خواهم، و به خاطر کارهایی که گمان می‏کردم به خاطر تو بوده، اما دلم چیزهایی با آن بیامیخت که خودت بر آن شاهدی، از تو پوزش می‏خواهم. [٧۳]

[٧۰] مدارج السالکین، ۲/٩۲. [٧۱] مدارج السالکین، ۲/٩۲. [٧۲] همان، ۲/٩۲. [٧۳] ابونعیم در حلیة الأولیاء، ۲/۲۰٧ آورده است.