کردارهای قلب - ترجمه اعمال القلوب

مردم و تقوی

چنان که پیشتر یاد شد پرهیز از مکروهات و مشتبهات نیز در تقوی وارد است، و انسان باید آن چه را که اهمیت ندارد رها کند و به چیزی که مهم است روی آورد، تا به درجه‏ی متقین دست یابد. برخی از مردم خود را از جاودانه ماندن در آتش حفظ می‏کنند و همت‌شان تا همین حد است. از معصیت‌هایی که آن‌ها را هر چند برای زمان اندکی، وارد آتش می‏کند، پرهیز نمی‏کنند به توحید معترف‏اند و پیامبر را باور می‏کنند می‏گویند ما مسلمانیم، ارکان اسلام و ایمان را فراهم می‌کنند، اما سعی نمی‌کنند خود را به طور مطلق از ورود به آتش نگه دارند، در واجبات کوتاهی می‌کنند و مرتکب محرمات می‏شوند. چنین اشخاصی باید بدانند در چه درجه‏یی از تقوی واقع شده‏اند چه بسا مستحق نام متقی نباشند چرا؟ زیرا در معرض عذاب‏اند و به خاطر کارهای‌شان مستحق کیفر، مگر اینکه خداوند یا رحمت خود آن‌ها را دریابد و مشمول مشیت خود گرداند. زیرا اهل توحید ممکن است مشمول مشیت خدا واقع شوند، یعنی اگر بخواهد آن‌ها را می‏بخشد و اگر بخواهد با توجه به اعمال‌شان آن‌ها را از عذاب می‏دهد تا اینکه روزی ازآتش بیرون شوند.

عده‏یی از مردم از کفر و گناهان بزرگ پرهیز می‌کنند، طاعت و واجبات را به انجام می‌رسانند، اما از گناهان کوچک خودداری نمی‏کنند و نوافل را زیاد ادا نمی‏کنند، این به راه رستگاری نزدیکتر است اما نمی‏توان او را پرهیزکار و متقی نامید: ﴿إِن تَجۡتَنِبُواْ كَبَآئِرَ مَا تُنۡهَوۡنَ عَنۡهُ نُكَفِّرۡ عَنكُمۡ سَيِّ‍َٔاتِكُمۡ﴾[النساء: ۳۱] «اگر از گناهان کبیره‏ای که از آن نهی شده‏اید اجتناب کنید از گناهان دیگرتان می‌گذریم» و پیامبر فرمود: «الصلواتُ الخمسُ والجمعةُ إلی الجمعة و رمضان إلی رمضان مكفّراتٌ»:«نمازهای پنجگانه، هر جمعه تا جمعه‏ی بعد و هر رمضان تا رمضان بعد گناهان را پاک می‏کنند». [۳٩۶]اما گاهی اوقات این کفایت نمی‌کند، چه شاید معاصی و گناهان کوچک بسیار زیاد باشد، چنانکه این موارد- که در حدیث آمد- برای پاک کردن و پوشاندن آن کافی نباشد، و چنین شخصی به طور کامل از آتش رهایی نیافته باشد، چون از کوتاهی انسان به صغایر می‏افتد، و گاهی در آینده جسارت ارتکاب کبایر را در او ایجاد می‌کند.

لذا خداوند فرمود: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِۦ﴾[آل عمران: ۱۰۲] «ای مؤمنان چنانکه سزاوارست ازخدا بترسید» یعنی تقوای کامل. نه اینکه تنها از جاودانه ماندن در جهنم یا تنها از گناهان بزرگ پرهیز کنیم، بلکه باید از صغایر، و نیز هر چه موجب ورود به آتش می‏شود دوری کرد، با طاعت و عبادت سپر محکمی بین خود و آتش قرار دهیم.

[۳٩۶] صحیح است: مسلم (۲۳۳) بخش الطهار، باب الصلوات الخمس و الجمعه إلی الجمعة و رمضان إلی ر مضان مکفرات، روایت کرده است.