کردارهای قلب - ترجمه اعمال القلوب

نشانه‏های تقوی

تقوی سرچشمه‏ی فضیلت‏هاست. درختی است با شاخ و برگ‌ها و میوه‏های رنگارنگ: مهربانی، وفاداری، راستگویی، عدالت، ورع، بخشش، سخاوتمندی و... همه از میوه‏های این درخت است. وقتی پرورش بیابد، و به بار بنشیند، آرامش و اطمینان را به قلب مؤمن ارزانی می‏دارد.

حضرت علیسبه گورستانی رفت وگفت ای ساکنان قبرها! چه خبرهایی برای ما دارید؟ خبرهای پیش ما از این قرار است که دارایی‌هایتان تقسم شده، در خانه‏هایتان کسان دیگری ساکن شده‏اند و همسرانتان ازدواج کرده‏اند. سپس گریست و گفت: به خدا اگر قادر به پاسخگویی باشند بی‏گمان می‏گویند: ما به تحقیق پی بردیم که بهترین توشه تقوی است. [۴۳۰]

از جمله ویژگی‌ها و صفات متقیان می‏توان به این‌ها اشاره کرد: رهایی از آفت غفلت و کوچک شماری گفته‏ها و کرده‏های ناشایست؛ اظهار بیزاری و انزجار از کارهای زشت؛ و اگر به هر گونه اعمال زشتی آلوده گردد، ناراحت و متأسف شود، و خالصانه و مخلصانه برای زدودن زنگار آن به سوی خدا روی آورد وبه او پناه ببرد و خواستار بخشش و مغفرت شود. خداوند فرمود: ﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ ٱتَّقَوۡاْ إِذَا مَسَّهُمۡ طَٰٓئِفٞ مِّنَ ٱلشَّيۡطَٰنِ تَذَكَّرُواْ فَإِذَا هُم مُّبۡصِرُونَ٢٠١﴾[الأعراف: ۲۰۱] «پرهیزگاران وقتی گرفتار وسوسه‏های شیطانی شوند خدا را یاد می‏کنند و بصیرت می‏یابند.» اگر حالت‌های ناپسند و شیطانی بر آن‌ها چیره شود، هرگز آرام و قرار نخواهند یافت، مگر از آن احوال بیرون رفته و با توبه و استغفار خواستار رهایی و جبران مافات شوند.

پرهیزگاران همیشه و در همه حال به یاد خدا هستند، زیرا یاد خدا شیطان و وسوسه را از آن‌ها می‏راند، هر گونه ناپاکی و آلودگی که از ناحیه‏ی شهوت‌ها و شبهه‏ها به درون آن‌ها راه یابد و هر تیر زهرآگینی را که قلبشان را هدف قرار دهد، می‏زداید و دفع می‏کند: ﴿إِنَّمَا ٱلۡمُؤۡمِنُونَ ٱلَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ ٱللَّهُ وَجِلَتۡ قُلُوبُهُمۡ وَإِذَا تُلِيَتۡ عَلَيۡهِمۡ ءَايَٰتُهُۥ زَادَتۡهُمۡ إِيمَٰنٗا وَعَلَىٰ رَبِّهِمۡ يَتَوَكَّلُونَ٢ ٱلَّذِينَ يُقِيمُونَ ٱلصَّلَوٰةَ وَمِمَّا رَزَقۡنَٰهُمۡ يُنفِقُونَ٣ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ حَقّٗاۚ لَّهُمۡ دَرَجَٰتٌ عِندَ رَبِّهِمۡ وَمَغۡفِرَةٞ وَرِزۡقٞ كَرِيمٞ٤﴾[الأنفال: ۲-۴] «مؤمنان کسانی هستند که هر وقت نام خدا برده شود، دل‌هاشان بترسد و چون آیاتش بر آن‌ها خوانده شود ایمان‌شان فزونی یابد و به پروردگارشان توکل کنند، آن‌ها که نماز را برپا می‏دارند و از آنچه روزی‌شان داده‏ایم انفاق می‏کنند. مؤمنان حقیقی آنان هستند که نزد پروردگارشان درجاتی عالی و آمرزش و روزی فراوان دارند».

[۴۳۰] ابن عبد بر در التمهید (۲۰/۲۴۲) از علی بن ابی طالب روایت کرده است.